غایت‌باوری و سرشت قدسی دولت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران

2 استادیار، گروه فلسفه، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی سرشت قدسی دولت متعالیه با تکیه بر غایت‌‌باوری است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که سرشت قدسی دولت متعالیه مرهون رویکرد غایت‌‌باورانه در حوزه مبانی و مسائل دولت متعالیه است. مبانی متافیزیکی متعالیه بنیادی‌‌ترین شاخص سرشت قدسی این دولت می‌باشد. تتبع در مبانی هستی‌‌شناختی، معرفت‌‌شناختی و انسان‌‌شناختی متعالیه مبین آن است که عنایت به «غایت» از استلزامات عام و کلی این مبانی است. در هستی‌‌شناسی متعالیه، وجود به‌سان یک نظام واحد که علی‌رغم تکثر عددی، برخوردار از غایتی واحد است، دیده می‌‌شود. دولت متعالیه در فرایند تصمیم‌‌گیری و تعیین خط‌مشیء‌‌های خود در تضاد یا غفلت نسبت به این غایات اقدام نمی‌‌کند، بلکه مشیّت سیاسی خود را در طول و تداوم مشیّت خالق هستی قرار می‌‌دهد. مسائل دولت متعالیه با تغذیه نظری از رویکرد غایت‌‌باورانه مبانی متافیزیکی متعالیه با محوریت دو پرسش «چه کسی حکومت کند؟» و «چگونه حکومت شود؟»، پاسخ داده می‌‌شوند. در پاسخ به پرسش چه کسی حکومت کند، بر ضرورت حاکمیت ولی الهی که برخوردار از کمالات اخلاقی و معنوی باشد، تاکید می‌‌شود. در حوزه ساختارها نیز دولت متعالیه می‌‌کوشد متناظر با نظام احسن خلقت در حوزه حکمت نظری، بهترین نظام سیاسی- اجتماعی را در جهت تکامل نفوس مردم و تحصیل کمال و غایات متعالیه ایجاد کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Teleology and the Sacred Characteristic of the Transcendental Government

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Jazbi 1
  • Mehdi Meshki 2
1 PhD student, Department of Political Science, Baqer al-Uloom University, Qom, Iran
2 2. Assistant Professor, Department of Philosophy, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review the sacred characteristic of the transcendental government relying on teleology. The method of research is descriptive-analytic and the results showed that the sacred characteristic of the transcendental government owes to a teleological approach to the foundations and issues therein. Transcendental and metaphysical foundations are the most basic criteria of the sacred nature of this type of government. Reflection on transcendental ontological, epistemological, and anthropological foundations reveal that regard for “finality” is a general and total requirement for them. In transcendental epistemology, existence is seen as a unified system that despite numeric plurality, is of one finality or end. In the process of decision-making and setting its strategies, the transcendental government does not act against or neglect this finality, but rather arranges its political will in line with the divine will of the creator of the world. Issues in transcendental government, theoretically nurtured by the teleological approach to transcendental and metaphysical principles, are answered concentrating on two questions: “Who shall govern?” and “how shall one govern?” In answering to the first question, the emphasis is on the authority of a divine guardian who is of ethical and spiritual excellence. In the domain of structures, the transcendental government also attempts to create the best political-social system for the betterment of people’s soul and achievement of perfection and exalted ends.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Teleology
  • Sacred Characteristic
  • Transcendental Government
  • Ontological Foundations
  • Anthropological Foundations
  • Epistemological Foundations
قرآن کریم.
ابن بابویه، محمد بن علی (1395ق). کمال‌الدین و تمام النعمه. تصحیح علی‌اکبر غفاری. تهران: انتشارات اسلامیه، ج2.
ارجینی، حسین (1387). صلح و منازعه در روابط خارجی دولت اسلامی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
اردستانی، علی (1393). بنیادهای نظری علم سیاست. تهران: قومس.
اشتراوس، لئو (1373). فلسفه سیاسی چیست. ترجمه فرهنگ رجایی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
برزگر، ابراهیم (1381). مفهوم غایت در اندیشه سیاسی اسلام و غرب. پژوهش حقوق عمومی، سال20، شماره 62.
پارسانیا، حمید (1389الف). هستی و هبوط انسان در اسلام. قم: دفتر نشر معارف، ویراست دوم.
پارسانیا، حمید (1389ب). حدیث پیمانه؛ پژوهشی در انقلاب اسلامی. قم: دفتر نشر معارف.
جوادی آملی، عبدالله (1388). روابط بین‌‌الملل در اسلام. تنظیم و تحقیق سعید بندعلی. قم: مرکز نشر إسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389). ولایت فقیه؛ ولایت فقاهت و عدالت. تنظیم و ویرایش محمد محرابی. قم: مرکز نشر إسراء، چاپ یازدهم.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعه. قم: موسسه آل البیت(ع)، ج27.
خامنه‌‌ای، سید علی (1388). بیانات در دیدار استادان و دانشجویان کردستان‌. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=6917
خامنه‌‌ای، سید علی (1390). بیانات در دیدار با دانشگاهیان استان کرمانشاه. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17597
خمینی، سید روح‌الله (1385). صحیفه امام. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج6، 13، 18- 19، چاپ چهارم.
خمینی، سید روح‌الله (1387). شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سوم.
خمینی، سید روح‌الله (1389). ولایت فقیه. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ بیست و دوم.
رنی، آستین (1374). حکومت: آشنایی با علم سیاست. ترجمه لیلا سازگار. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
شریفی، احمدحسین (1393). مبانی علوم انسانی اسلامی. تهران: آفتاب توسعه.
صادقی، هادی (1391). کلام جدید. قم: کتاب طه و نشر معارف، چاپ ششم.
صدرا، علیرضا (1389). مفهوم‌‌شناسی حکمت متعالی سیاسی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم (1381). مبدأ و معاد. ترجمه احمد حسینی اردکانی؛ به کوشش عبدالله نورانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم (1391). شواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. ترجمه علی بابایی. تهران: انتشارات مولی، چاپ دوم.
صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم (بی‌‌تا). الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیه الاربعه. بی‌‌جا: دار احیاء التراث، ج 1.
طباطبائی، جواد (1367). درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه معاصر در ایران. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
طوسی، خلیل‌‌الرحمان (1393). درآمدی بر فلسفه سیاسی صدرالمتألهین. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1373). اخلاق ناصری. تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی.
عابدی، احمد (1390). نظریه اجتماعی غرب. سوره اندیشه، شماره 56-57.
عالم، عبدالرحمن (1373). بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.
عاملی، علی ابن احمد (1409ق). حقائق الایمان. تحقیق مهدی الرجائی. قم: مکتبه آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی.
عمید زنجـانی، عبـاسعلی (1387). مبانی اندیشه سیاسی اسلام. تهران: پژوهشگـاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چـاپ
ششم.
غزالی، ابوحامد محمد بن محمد (1406ق). احیاء علوم الدین. بیروت: دار الکتب العلمیه، ج1.
فارابی، ابونصر محمد (1379). سیاست مدنیه. ترجمه سید جعفر سجادی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ سوم.
فارابی، ابونصر محمد (1388). فصول منتزعه. ترجمه و شرح حسن ملکشاهی. تهران: سروش، چاپ دوم.
فـارابی، ابونصر محمد (1390). التنبیـه علی تحصیل السعاده. ترجمه نـواب مقدمی. تهـران: بنیاد حکمت اسلامی
صدرا.
فارابی، ابونصر محمد (1991م). آراء اهل المدینه الفاضله. بیروت: دار المشرق، چاپ ششم.
فارابی، ابونصر محمد (1996م). احصاء العلوم. تحقیق الدکتور علی ابو ملحم. بیروت: مکتبه الهلال.
فتحعلی، محمود؛ مصباح، مجتبی؛ یوسفیان، حسن (1390). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. با نظارت محمدتقی مصباح یزدی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
قزلسفلی، محمدتقی (1393). فلسفه سیاسی در عصر جهانی. راهبرد، سال23، شماره 72.
لک‌زایی، شریف (1395). فلسفه سیاسی صدرالمتألهین. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
لک‌زایی، نجف (1387). اندیشه سیاسی صدرالمتألهین. قم: موسسه بوستان کتاب، چاپ دوم.
محمدی، منوچهر (1392). دستاوردهای کلان انقلاب اسلامی. قم: دفتر نشر معارف.
مصباح یزدی، محمدتقی (1385). پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی. تحقیق و نگارش غلامرضا متقی‌‌فر. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1394). حکیمانه‌‌ترین حکومت؛ کاوشی در نظریه ولایت فقیه. تحقیق و نگارش قاسم شبان‌‌نیا. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی (1370). مجموعه آثار. تهران: صدرا، ج2، چاپ نوزدهم.
مطهری، مرتضی (1378). آشنایی با قرآن. تهران: صدرا، ج‏۶، چاپ چهارم.
مگی، برایان (1374). مردان اندیشه: پدیدآورندگان فلسفه معاصر. ترجمه عزت‌الله فولادوند. تهران: طرح نو.
یزدانی‌مقدم، احمدرضا (1395). جایگاه وحی در فلسفه سیاسی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.