نقش آیت‌الله سیستانی در مهار منازعه میان شیعیان و سنّی‌های عراق پس از 2003م

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

2 دانشیار، گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی؛ و عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران

3 دانشیار، گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

10.22034/sm.2021.121766.1511

چکیده

هدف پژوهش حاضر پاسخ به ای سوال اساسی است که چگونه آیت‌الله سیدعلی سیستانی، به عنوان بلندپایه‌‌ترین رهبر شیعی مستقر در عراق، منازعه میان شیعیان و سنیان عراق پس از سال 2003م. را مهار کرد؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که آیت‌الله سیستانی با درک اهمیت و حساسیت موضوع شیعه و سنّی و اختلاف‌‌های این دو گروه از آغاز تا امروز، و پیامدهای اختلاف این دو گروه بزرگ بر عراق و منطقه، وحدت ملی و دینی عراقی‌‌ها را خواستار شد. با توجه به جایگاه پذیرفته شده و نفوذ آیت‌الله سیستانی در جامعه عراق و تاکید ایشان بر وحدت‌‌گرایی ملی- دینی و حل مسالمت‌‌آمیز اختلاف‌‌ها، شاهد کاهش حجم منازعات خونین شیعه و سنّی در عراق هستیم. گفتمان وحدت‌‌گرایی ایشان زمینه‌‌های منازعه‌‌آفرین قومی- فرقه‌‌ای را در عراق مهار کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Ayatollāh Sistāni in Handling Conflicts between the Shi’ites and Sunnis in Iraq After 2003

نویسندگان [English]

  • Sayyid Ibrahim Rabbani 1
  • Ali Shirkhani 2
  • Davood Kiani 3
1 PhD Student in International Relations, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran.
2 Associate Professor, Department of Political Science, Qom Branch, Islamic Azad University; Member of the Political Studies Association of the seminary, Qom, Iran
3 Associate Professor, Department of Political Science, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present study is to how Ayatollāh Seyed Ali Sistāni as the supreme Shi’ite leader in Iraq handled conflicts between the Iraqi Shi’ites and Sunnis after 2003. The method of study is descriptive analysis and the results indicated that Ayatollāh Sistāni having understood the significance and sensitivity of the subject of Shi’ism and Sunnism and their conflicts from the beginning until today as well as the consequences of the disputes between these two great sects in Iraq and the region, called for the national and religious unity of the Iraqis. With regard to the accepted position of Ayatollāh Sistāni in Iraq, his penetration in his society, emphasis on national-religious integrity, and peaceful settlement of the disputes, we are witnessing a decrease in the bloodshed between the Shi’ites and Sunnis in Iraq. His unitarian dialogue has controlled ethnic-sectarian controversial grounds in Iraq.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iraq
  • Shi’ite
  • Sunni
  • Ayatollāh Sistāni
  • Religious Reference
  • Shi’ite Leader
  • Ethnic Conflicts
  • Sectarian Conflicts. 
احمدی، کوروش (1384). ضعف انسجام اجتماعی سیاسی و مشکلات ژئوپلیتیک در عراق. در مجموعه مقالات عراق پس از سقوط بغداد. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
ازغندی، علیرضا؛ کرمی، صابر (1386). قوم‌‌گرایی و ایجاد نظام سیاسی دموکراتیک در عراق. علوم سیاسی، 7: ص5-26.
اسدی، علی‌‌اکبر (1391). روند دولت ملت‌سازی در عراق جدید و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
افشون، تورج (1395). بررسی وضعیت اهل سنّت عراق پس از داعش. مطالعات راهبردی جهان اسلام، 67: ص49-74.
بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. ویراستار محمدتقی ایروانی، سید عبدالرزاق مقرم. قم: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج5، 10.
پورسعید، فرزاد (1389). برآورد استراتژیک عراق آینده. مطالعات راهبردی، 47: ص177-211.
الجزیره (27 اکتبر 2016). انتهاکات الحشد الشعبی المروعه بحق سنه العراق. بازیابی در 11/2/2019. قابل دسترس در:
https://bit.ly/31BRlth
حاجی یوسفی، امیرمحمد؛ عارف‌نژاد، ابوالقاسم (1390). نشانه‌شناسی گفتمان در اسلام سیاسی و مردم‌سالار آیت‌الله سیستانی. پژوهشنامه علوم سیاسی، 24: ص41-74.
حدراوی، مجید حمید عباس (2018م). دور المرجعیه الدینیه فی الدفاع عن العراق؛ خطب الجمعه السیاسیه لعام 2014 انموذجا قراءه تحلیلیه. العمید، 7(1): ص23-83.
حرانی، احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام بن تیمیه (1403ق). الصارم المسلول علی شاتم الرسول. ویراستار محمد محی‌‌الدین عبدالحمید. بی‌جا: الحرس الوطنی السعودی.
حسینی سیستانی، سید علی (1/1/2000م). استفتائات السید السیستانی. بازیابی در 19/2/2019. قابل دسترس در:
https://is.gd/jBw0I3
حسینی سیستانی، سید علی (10 اکتبر 2013م). المرجع السیستانی: سب الصحابه خلاف ما امر به اهل‌البیت(ع). بازیابی در 19/2/2019. قابل دسترس در: https://is.gd/riIJDv
حسینی سیستانی، سید علی (12رمضان1431ق). إستفتاء حول قناه المستقله. بازیابی در 16/2/2019. قابل دسترس در:
https://is.gd/p9kFRa
حسینی سیستانی، سید علی (1436ق/ب). تحریم التعدی علی اموال المواطنین فی المناطق المحرره من الارهابیین. بازیابی در 6/3/2019. قابل دسترس در: https://is.gd/ylBRW5
حسینی سیستانی، سید علی (22 ربیع‌الثانی 1436ق/ الف). نصائح و توجیهات للمقاتلین فی ساحات الجهاد. بازیابی شده در 16/2/2019. قابل دسترس در: https://is.gd/JErR5Q
حمود، علی طاهر (2017م). الدوله و الامه فی مخیار الانتلیجنسیا الشیعیه فی العراق. اردن: موسسه فریدریش ایبرت.
خفاف، حامد (2015م). النصوص الصادره عن سماحه السید السیستانی فی المساله العراقیه. بیروت: دار المورخ العربی، چاپ هفتم.
درخشه، جلال؛ ملکی، محمدمهدی (1393). موانع داخلی دموکراتیزه شدن عراق پس از سقوط صدام. جستارهای سیاسی معاصر، 11: ص95-116.
دفتر آیت‌الله سیستانی در قم (17/12/1390). آیا لعنت بر خلفا گناه است؟. بازیابی در 9/3/2019. قابل دسترس در:
https://is.gd/JGLNiA
ربیع، هادی مشعان (2017م). ازمه العنف الطائفی فی العراق بعد الاحتلال الامریکی (2003). تکریت للعلوم السیاسیه، 9: ص117-133.
رستمی، فرزاد؛ سفیدی، سیامک (1395). بررسی علل ظهور و استمرار معمای امنیت در عراق پس از صدام. پژوهش‌‌های سیاسی جهان اسلام، 18: ص8-111.
زارعان، احمد (1396). چالش‌‌های عراق جدید در حوزه فرهنگ سیاسی. مطالعات راهبردی جهان اسلام، 69: ص115-148.
سعیدی، اسامه (2014م). احزاب و جریان‌‌های سیاسی و دینی در استان الانبار. قم: مرکز العراق للدراسات.
صبا، هادی (1383). طلوع خورشید. همشهری دیپلماتیک، 34.
طبری، محمد (1407ق). تاریخ الطبری: تاریخ الامم و الملوک. بیروت: دارالکتب العلمیه، ج2.
عفانی، سید بن حسین (بی‌‌تا). زهر البساتین من مواقف العلماء و الربانیین. قاهره: دارالعفانی، ج5.
علوی، حسن (1390). شیعه و حکومت در عراق. ترجمه محمد نبی ابراهیمی. تهران: سوره مهر.
غروی، علی؛ موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1430ق). التنقیح فی شرح العروه الوثقی. قم: موسسه احیاء آثار الامام الخوئی، چاپ چهارم، ج3.
فولر، گراهام ای؛ فرانکه، رند رحیم (1384). شیعیان عرب؛ مسلمانان فراموش شده. خدیجه تبریزی. قم: شیعه‌شناسی.
قزوینی‌‌حائری، یاسر (1386). تحولات عراق از سقوط صدام تا تصویب قانون اساسی، ریشه‌‌ها و تحولات. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
کاتب، احمد؛ عماره، محمد (2007م). السنه و الشیعه: وحده الدین، خلاف السیاسه و التاریخ. بیروت: الدار العربیه للعلوم.
مارتر، هنری (1997م). سایکولوجیه القبائل البدویه العراقیه. بیروت: دارالنهار.
محقق، سید عدنان؛ عالی، زهرا (1388). جایگاه و نقش عشایر در تحولات سیاسی عراق. مطالعات خاورمیانه، 2: ص75-103.
مسجدی، ایرج (1387). بررسی تجربه دولت – ملت‌سازی در عراق. در: مجموعه مقالات همایش عراق نوین و تحولات خاورمیانه. تهران: موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
معموری، علی (10خرداد1395). نقش آیت‌الله سیستانی در افزایش مسئولیت اخلاقی در جنگ با داعش. بازیابی در 9/3/2019، بی بی سی فارسی: https://is.gd/TVza0n
مفید، محمد بن محمد (1413ق). الاختصاص. علی‌‌اکبر غفاری، محمود محرمی زرندی. قم: الموتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید.
نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. ویراستار عباس قوچانی، علی آخوندی. بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ج22.
هاشمی، محمدصادق (1391). اصول و تحولات فرهنگ سیاسی در عراق. ابراهیمی نداف‌‌زاده. قم: مرکز العراق للدراسات.
وردی، علی (2007م). وعاظ السلاطین. قم: دار المجتبی للمطبوعات.
ونت، الکساندر (1384). نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: وزارت امور خارجه.
Lipka, M. (2014). The Sunni-Shia divide: Where they live, what they believe and how they view each other. Retrieved 2019/12/02, from: https://is.gd/K0Nt8K
Mercer, J. (1995). Anarchy and Identity. International Organization, 49(2): P.229-252.