بازخوانی انتقادی متون امنیت اجتماعی با رویکرد اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

10.22034/sm.2021.138521.1622

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین مبانی نظری امنیت اجتماعی با رویکرد اسلامی، از طریق بازخوانی انتقادی این متون است. در این راستا، تمرکز بحث بر متون امنیت اجتماعی با رویکرد اسلامی بوده و داده‌‌ها از طریق مطالعه اسنادی جمع‌‌آوری شده‌اند. همچنین از تحلیل مضمون برای شناسایی مضامین اصلی بهره گرفته شد. برطبق یافته‌‌ها، تطبیق ارزش‌‌های دینی با هویت اجتماعی و غلبه رویکرد ذهنی به عنوان برجسته‌‌ترین مضامین امنیت اجتماعی با رویکرد اسلامی شناسایی شد. علاوه بر این غلبه رویکرد ایجابی، رویکرد هنجاری، رویکرد فردگرایانه، نص‌‌محوری، به عنوان مهم‌ترین مولفه‌های خروج از مرزهای مفهومی امنیت اجتماعی معرفی گردیدند امنیت اجتماعی با رویکرد اسلامی از یک‌سو وجوه عینی امنیت اجتماعی را نادیده گرفته و از سوی دیگر از ارتباط وثیق با دغدغه‌های متحول شونده جامعه بازمانده است. امری که نهایتاً آن را از مرزبندی مفهومی امنیت اجتماعی خارج کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Critical Review of the Texts on Social Security with an Islamic Approach

نویسنده [English]

  • Hamid Sajjadi
Assistant Professor, Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present study is to explain the theoretical foundations of social security with an Islamic approach by the critical review of the texts in this regard. To this aim, the focus of the study is on the texts about social security with an Islamic approach and the relevant data were collected through documentary research. Besides, thematic analysis was used for the recognition of the main themes. According to the results, religious values were identified to be compatible with social identity and also the mental approach was prevalent as the most outstanding theme in social security with an Islamic approach. Furthermore, the positive, normative, individualistic, and evident rules-centered approaches were introduced to be the most important components in exiting the conceptual territory of social security. On the one hand, social security with an Islamic approach has denied the objective aspects of social security and on the other hand, it has overlooked the transformational concerns of society. Therefore, it has finally exited the conceptual territory of social security.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Security
  • Society-centered
  • Identity
  • Societal Security
آزر، ادوارد؛ این مون، چونگ (1379). امنیت ملی در جهان سوم. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
آغاسی، وحید؛ آغاسی، سرور؛ آغاسی، فهیمه (1387). خانواده، مدرسه، الگوهای تربیتی و امنیت اجتماعی. مطالعات امنیت اجتماعی، 16: ص169-189.
افتخاری، اصغر (1391). اصول امنیت اجتماعی شده در اسلام؛ مطالعه موردی: سوره‌های مبارکه اعراف، یونس و صافات. دانش سیاسی، 15: ص5-36.
افتخاری، اصغر (1392). امنیت اجتماعی از رویکرد اسلام. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
آگاه، یسرا (1387). امنیت اجتماعی و عوامل مؤثر در آن در قرآن و حدیث. الهیات و حقوق، 30: ص145-168.
بهروزی‌لک، غلامرضا؛ رئیسی وانانی، رضا (1396). شاخص‌‌های امنیت اجتماعی در جامعه نیابی عصر غیبت براساس الگوی جامعه مهدوی با استفاده از روش پس‌نگری. مشرق موعود، 43: ص63-86.
بوزان، باری (١٣٧٨). مردم، دولت‌ها و هراس. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: انتشارات مطالعات راهبردی.
بوزان‌، باری؛ ویور، اول؛ وایلد، جپ (1386). چارچوبی تازه برای‌ تحلیل امنیت. علیرضا طیب. تهران‌: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
تجری، علی اصغر؛ انصاری، معصومه (1393). منشاء امنیت اجتماعی از منظر قرآن کریم. مطالعات تفسیری. 19: ص141-154.
ترابی، یوسف؛ گودرزی، آیت (1383). ارزش‌ها و امنیت اجتماعی. دانش انتظامی، 21: ص31-46.
تسخیری، محمدعلی (1387). گام‌های مطلوب برای تحقق امنیت اجتماعی در جهان اسلام. اندیشه تقریب، 16: ص9-20.
حیاتی، صفر؛ محصل، رضا (1392). مطالعه و شناخت عوامل مرتبط با میزان احساس امنیت ‌اجتماعی کاربران در شبکه‌های اجتماعی مجازی(مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز). مطالعات جامعه‌شناسی، 21: ص21-39.
خلیلی، رضا (1381). مهاجرت نخبگان: پدیده‌ای اجتماعی یا موضوع امنیت ملی. مطالعات راهبردی، 16(20): ص423-442.
روی، پل (1382). ‌معمای‌ امنیت‌ اجتماعی. ترجمه منیژه نویدنیا. مطالعات راهبردی، 6(3).
سلطانی رنانی، مهدی (1393). حجاب و امنیت اجتماعی. مکاتبه و اندیشه، 48: ص89-100.
ﻋﺼﺎرﻳﺎن‌ﻧﮋاد‌، حسین (1387). ﺟﺴﺖ‌وﺟﻮیی در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ پیرامون امنیت اﺟﺘﻤﺎعی. ﺗﻬﺮان: ‫داﻋﺎ. ‌
علیپور گرجی، محمود؛ شعبانی‌‌کیا، شادی (1398). داعش: خشونت هویتی و کشتار غیرنظامیان در کنش سلفی. سیاست متعالیه، 7(24): ص304-322.
قربان‌زاده سوار، قربان‌علی؛ رحمتی، مهدی؛ قلخانباز، خلیل (1391). جنگ نرم و امنیت اجتماعی. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 6: ص1-22.
کاستلز، مانوئل (1380‌). عصر‌ اطلاعات: اقتصاد، جامعه، فرهنگ. ترجمه احمد عقیلیان و افشین خاکباز. تهران: ‌طرح نو، ج3.
کاظمی سهلوانی، حسن (1392). حجاب و عفاف و نقش آنها در امنیت اجتماعی و خانوادگی از منظر قرآن. کوثر، 13(46): ص149-159.
کاظمی‌، اخوان (١٣٨٦). امنیت در نظام سیاسی اسلام. تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
کیویستو، پیتر (1378). اندیشه‌های بنیادی در‌ جامعه‌شناسی‌. ترجمه‌ منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1378). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر‌ جدید‌. ترجمۀ ناصر موفقیان. تهران: نشر نی‌.
لک‌‌زایی، نجف (1393). امنیت متعالیه. سیاست متعالیه، 2(5): ص7-28.
مازلو، آﺑﺮاﻫﺎﻣﺎم اچ. (1367). انگیزش و شخصیت. ﺗﺮﺟﻤﻪ‌ اﺣﻤﺪ رﺿﻮانی‌. مشهد: انتشارات‌ آﺳﺘﺎن ﻗﺪس رﺿﻮی.
ماندل‌، رابرت (1379‌). چهره متغیر امنیت ملی. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مختاری، نادر؛ غیرتمند، سعید؛ عسکری، محمدعلی (1393). آثار فردی و اجتماعی حجاب و نقش آن در امنیت اجتماعی زنان. پژوهش‌های اجتماعی- اسلامی، 103.
مرادی پردنجانی، حجت‌اله؛ صادقی ده چشمه‌ای، ستار (1395). تبیین رابطه دیدگاه ارزشی با احساس امنیت اجتماعی (مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه اصفهان). پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، 12: 81-93.
مرادی، سعید (1395). ﺗﺎرﯾﺦ اﻣﻨﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و وﺣﺪت اﺳﻼﻣﯽ. مطالعات تاریخ و تمدن ایران و اسلام، 1(3).
مصباح، حسین (1391). نقش اسلام در زایش و رویش امنیت اجتماعی. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، 94: ص125-158.
مک سوئینی، بیل (1390). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی امنیت. ترجمه محمدعلی قاسمی و محمدرضا آهنی. تهران: بی‌نا.
ﻣﻨﺼﻮرﻧﮋاد، ﻣﺤﻤﺪ (1382). امنیت اﺟﺘﻤﺎعی از دﻳﺪﮔﺎه اﺳﻼم. تهران: ﻣﻌﺎوﻧﺖ امنیتی ‫و اﻧﺘﻈﺎمی وزارت ﻛﺸﻮر، اداره ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و تحقیقات اداره ﻛﻞ‌ امنیتی.
نصیری، علی‌‌اصغر؛ لک‌‌زایی، نجف (1397). مبانی امنیت فرهنگی متعالی و آزادی فرهنگی متعالی، سیاست متعالیه، 6(21): ص59-76.
نصیری، قدیر (1381). معنا و ارکان جامعه‌شناسی امنیت. راهبرد، 26(22): ص112-133.
هزار جریبی، جعفر؛ کشوری چرمی، الهام؛ فاروقی، مصطفی؛ متقدم، عقیل (1393). بررسی میزان احساس امنیت اجتماعی و عوامل موثر بر آن(مطالعه موردی شهر تهران). برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 20.
واثقی، قاسم (1380). تدابیر و سیره عملی علی(ع) در تأمین امنیت اجتماعی. تهران: مرکز تحقیقات و پژوهش‌های
ناجا.
Ayoob, M. (1991). The Security Problematic of the third World: A Review Article. World Politics, 43: P.57-83.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2): P77-101.
Fielding, N. & Fielding, J. (1986). Linking Data. London: Sage Publications Ltd.
Gabrium, J.F. (1998). Analyzing Field Reality. London: Sage Publications Ltd.
Neocleous, M. (2006). From Social to National Security: On the Fabrication of Economic order. Security Dialogue, 37(3).
Wæver, O. (1993). Identity, migration and the new security agenda in Europe. The University of Michigan.