آزادی در سیاست متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

10.22034/sm.2021.134900.1577

چکیده

هدف پژوهش حاضر ارائه «منظومه فکری آزادی» مبتنی بر اسناد دینی است. با حدیث‌‌شناسی واژه «حریت» مشخص شد که تدوین منظومه فکری آزادی برای پاسخ به همه پرسش‌‌های آن امکان‌‌پذیر است. مطابق متن احادیث اهل بیت(ع)، آزادی و حرّیت انسان قراردادی و اعطایی از سوی بشر نیست و تنها بر «جعل» الهی استوار بوده و خداوند انسان‌‌ها را آزاد قرار داده و آزاد آفریده و استعداد آزاد زیستن به او بخشیده است. با تأمل در احادیث امامان درباره آزادی ثابت شد که چرایی و فلسفه آزادی، تکامل معنوی و عبادت خداست و برترین عبادت نیز عبادت احرار و آزادگان است. در ماهیت آزادی و حقیقت آزادگی، صفات ثبوتی و سلبی بسیاری نقش داشته و همه آنها در حدیث اهل بیت(ع) وجود دارد. بدیهی است که در شناخت بایدها و نبایدهای آزادی و آزادگی
و وظایف مردم در ارتباط با آزادی و آزادگان، دلایل اهمیت و ضرورت آزادی‌‌شناسی و آزادی‌‌خواهی و آراستگی به حرّیت نهفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Freedom in Transcendental Politics

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Javaheri
Assistant Professor, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present study is to display “the doctrine of intellectual freedom” based on religious references. By searching and analyzing the term “Horriyat” in Islamic traditions, it was determined that it is possible to set the doctrine of intellectual freedom to answer all likely questions in this regard. According to the content of Ahādith from Ahl al-Bayt, human freedom and Horriyat is not contractual or presented by mankind but it just relies on the divine “command” as God has created humans and bestowed them the gift of freedom and the free living. Reflection upon the Ahādith of Imams about freedom proved that the cause and philosophy of freedom is the spiritual evolution and praying to God; and that the highest prayer belongs to the free men and women. As for the essence of freedom and the truth of liberty, there are many positive and negative features that all have been mentioned in the Ahādith of Ahl al-Bayt. It is evident that in recognition of freedom and people’s duty about that and free people, the underlying causes and significance of knowing and seeking freedom and having Horriyat is embedded.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Freedom
  • Horriyat (freedom)
  • Hadith
  • Transcendental Politics
قرآن کریم.
نهج‌‌البلاغه
ابن ابی الحدید (1378ق). شرح نهج‌‌البلاغه. قم: اسماعیلیان، ج20.
ابن شعبه حرّانی، حسن بن علی (1404ق). تحف العقول عن آل الرسول. قم: دفتر نشر اسلامی.
ابن طاووس، علی بن موسی (بی‌‌تا). أللُّهوف عَلى قَتْلَى الطُّفوف. تهران: جهان.
ابن فارس بن زکریا، ابوالحسن (1378). ترتیب مقاییس اللغه. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ابن منظور، ابوالفضل جمال‌‌الدین محمد بن مکرم (1363). لسان العرب. قم: نشر ادب الحوزه، ج4.
ابومخنف کوفی، لوط بن یحیی (1417ق). وقعة الطف. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
اربلی، علی بن عیسی (1381ق). کشف الغمه فی معرفة الائمه. تبریز: بنی هاشمی، ج2.
اصغری، عبدالرضا (1386). فرهنگ مطبوعاتی عربی به فارسی. مشهد: انصار.
افرام البستانی، فواد (1362). فرهنگ جدید عربی فارسی. تهران: انتشارات اسلامی.
امام حسن عسکری(ع) (1409ق). التفسیر المنسوب الی الامام الحسن العسکری(ع). قم: مدرسه امام مهدی(ع).
امام رضا(ع) (1406ق). الفقه المنسوب الی الامام الرضا(ع). مشهد: مؤسسة آل‌‌البیت(ع).
انجو شیرازی، میرجلال الدین (1359). فرهنگ جهانگیری. مشهد: دانشگاه فردوسی، ج1.
آریان‌‌پور کاشانی، عباس (1362). فرهنگ فشرده فارسی به انگلیسی. تهران: امیرکبیر.
آقابخشی، علی؛ افشاری‌‌راد، مینو (1374). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
آمدی، عبدالواحد بن محمد (1366). غررالحکم و دررالکلم. ترجمه و شرح جمال‌‌الدین محمد خوانساری. تهران: دانشگاه تهران، ج1-6.
آیت‌‌الله‌‌زاده شیرازی، سید مرتضی (1363). مجمع اللغات. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
بحرانی اصفهانی، عبدالله بن نورالله (بی‌‌تا). عوالم العلوم. قم: مؤسسه امام مهدی(ع)، ج17، 87.
بحرانی، هاشم (1403ق). البرهان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الوفاء، ج1، 4.
برقی، احمد بن محمد بن خالد (1371ق). المحاسن. قم: دارالکتب الاسلامیه، ج2.
بروجردی، سید حسین (1386). جامع احادیث الشیعه. تهران: انتشارات فرهنگ سبز، ج2.
ثقفی، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال (1410ق). الغارات. قم: دارالکتاب الاسلامی، ج2.
جر، خلیل (1373). المعجم العربی الحدیث (فرهنگ لاروس). ترجمه حمید طبیبیان. تهران: امیرکبیر.
جونز، و.ت. (1362). خداوندان اندیشه سیاسی. ترجمه علی رامین. تهران: امیرکبیر، ج2.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت(ع)، ج3.
حسینی موسوی، محمد بن ابی‌‌طالب (1418ق). تسلیة المجالس و زینة المجالس. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة، ج2.
حلوانی، حسین بن محمد (1408ق). نزهة الناظر و تنبیه الخاطر. قم: مدرسة الامام المهدی(ع).
خمینی، سید روح‌‌الله (1393). صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی (بیانات، پیام‌‌ها، مصاحبه‌‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌‌ها). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج1، 15، 13، 21.
دهخدا، علی اکبر (1377). لغت‌‌نامه. تهران: دانشگاه تهران، ج1، 6.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1404ق). المفردات فی غریب القرآن. قم: دفتر نشر الکتاب.
سید باقری، سیدکاظم؛ حسنی باقری، مهدی (1398). حق انتخاب و آزادی سیاسی از منظر قرآن. سیاست متعالیه، 26: ص7 -26.
شهید ثانی، زین‌‌الدین بن علی (بی‌‌تا). مسکّن الفؤاد. قم: بصیرتی.
شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1363). مفاتیح الغیب. مقدمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1366). شرح اصول الکافی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی، ج 1.
شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1367). شرح اصول الکافی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی، ج2.
شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1384). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه. ترجمه و تفسیر جواد مصلح. تهران: سروش.
صدوق، محمد بن حسین بن بابویه قمی (1362). الخصال. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
صدوق، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (1404ق). من لایحضره الفقیه. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، ج3.
طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن (1384). نثر اللآلئ. مشهد: بنیاد پژوهش‌‌های آستان قدس رضوی.
طبرسی، علی بن حسن (1344). مشکاه الانوار فی غرر الأخبار. نجف: المکتبة الحیدریة.
طبرسی، فضل بن حسن (1370). مکارم الاخلاق. قم: الشریف الرضی.
طبیبیان، حمید (1384). فرهنگ رزان فارسی عربی. تهران: فرزان روز، چاپ دوم.
طوسی، محمد بن حسن (1407ق). تهذیب الاحکام. قم: دارالکتب الاسلامیة، ج6، 8.
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه (1415ق). نور الثقلین. قم: اسماعیلیان، ج2.
عمید، حسن (1363). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر.
فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی (1406ق). الوافی. اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی(ع)، ج4.
فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی (1415ق). تفسیر الصافی. تهران: مکتبة الصدر.
کراجکی، محمد بن علی (1410ق). کنز الفوائد. قم: دارالذخائر، ج1.
کلینی، محمد بن یعقوب (1401ق). الکافی. بیروت: دار صعب و دارالتعارف، ج1-2، 6-8.
لاک، جان (1387). دو رساله درباره حکومت. ترجمه حمید عضدانلو. تهران: نشر نی.
لیثی واسطی، علی بن محمد (1376). عیون الحکم و المواعظ. قم: دارالحدیث.
مجلسی اول، محمدتقی بن مقصود علی (1406ق). روضة المتّقین. قم: مؤسسة فرهنگی اسلامی کوشان‌‌پور، ج4.
مجلسی دوّم، محمدباقر (1403ق/ الف). مرآة العقول. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج8.
مجلسی دوّم، محمدباقر (1403ق/ب). بحار الانوار. بیروت: موسسه الوفا، ج78، 69.
محمودی، علی (1375). نظریه آزادی در فلسفه سیاسی هابز و لاک. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
معین، محمد (1362). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر، ج1.
منتسکیو، شارل دوسکوندا (1370). روح القوانین. ترجمه علی اکبر مهتدی. تهران: امیرکبیر، ج1.
نوری، حسین بن محمدتقی (1408ق). مستدرک الوسائل. قم: مؤسسه آل‌‌البیت(ع)، ج15.
ورام بن ابی فراس، مسعود بن عیسی (1410ق). تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (معروف به مجموعه ورام). قم: مکتبة فقیه، ج2.