مبانی انسان‌شناسانه آزادی در قرآن کریم؛ مبتنی بر آراء علامه طباطبائی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه شهید بهشتی؛ و پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

2 استاد، گروه علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران؛ و عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران.

3 استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

10.22034/sm.2021.139640.1631

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی منشاء حقیقی اعتبارهای آزادی و هستی انسان در قرآن است. در این راستا مبتنی بر روش تفسیری قرآن به قرآن و با تکیه بر تبیینی که علامه طباطبائی از انسان ارائه می‌دهند، دستیابی به منشاء اعتبارهای آزادی بررسی گردیده و به پیروی از علامه طباطبائی ماجرای هبوط، محور روایت انسان قرار گرفت. نتایج نشان داد که انسان به واسطه بُعد روحانی خود، که از سنخ اسماء و خزائن الهی است، خلیفه خداوند بر تمام هستی معرفی شده و همین بُعد انسانی در عالم ذر به فقر ذاتی خویش آگاهی یافته و درک می‌کند که در هیچ یک از شئونی که به واسطه خلافت خداوند بر هستی دارا است، مستقل از خداوند متعال نیست. خلیفه به تبعیت از مستخلِف، خویشتن را دارای حق اعمال اراده آزاد و حاکمیت مطلق و حق اعمال تصرف عام می‌یابد. موجودی که دارای چنین حقی است، یعنی دارای آزادی می‌باشد، البته نه به وجه استقلالی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Anthropological Principles of Freedom in the Noble Qur’an; Based on the Ideas of Allāma Tabātabā’i

نویسندگان [English]

  • Eshagh Soltani 1
  • Mansoor Mirahmadi 2
  • Mohammadsadegh Nosratpanah 3
1 PhD. in Political Thought, Shahid Beheshti University; Researcher at the Development Center of Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Political Science, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Political Science, Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review the true origin of the validity of human freedom and existence in the Qur’an. In this regard based on the method of the Qur’an to the Qur’an exegesis and relying on the interpretation presented by Allāma Tabātabā’i about humans, the origin of freedom validity is explored. Following Allāma Tabātabā’i, the story of Hobut (the fall of man) is considered as the focus of human narration. The results showed that man due to his spiritual aspect, is akin to the divine names and treasures. He is introduced as the caliph (successor) of God in all existence and this human aspect gains awareness of his innate poverty in the world of Zar so understands that he is not independent from God Almighty in any of the status he has gained as result of His succession. The caliph following his Lord, regards himself of free will, absolute sovereignty, and general authority. Yet he has the right of freedom but is independent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Freedom
  • Qur’an
  • Allāma Tabātabā’i
  • Hobut (Fall of Man)
  • Anthropology
قرآن کریم.
اسکینر، کوئنتین (1390). آزادی مقدم بر لیبرالیسم. ترجمه فریدون مجلسی. تهران: فرهنگ جاوید.
برلین، آیزایا (1368). چهار مقاله درباره آزادی. محمدعلی موحد. تهران: خوارزمی.
پتی، فیلیپ (1388). جمهوری‌خواهی: نظریه‌ای در آزادی و حکومت. تهران: شیرازه.
جوادی آملی، عبدالله (1386). شمس ‌الوحی تبریزی (سیره عملی علامه طباطبایی). قم: اسراء.
خرمشاهی، بهاءالدین (1381). دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی. تهران: نشر ناهید، ج1.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1369). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوى و ادبى قرآن‏. ترجمه غلامرضا خسروی حسینی. تهران: مرتضوی، ج1.
روسو، ژان ژاک (1380). قرارداد اجتماعی. ترجمه مرتضی کلانتری. تهران: آگه، چاپ دوم.
صدر، سید محمدباقر (1393). گزیده آثار؛ اسلام راهبر زندگی، مکتب اسلام، رسالت ما. ترجمه مهدی زندیه. قم: انتشارات دارالصدر.
طباطبائی، سید محمدحسین (1374). تفسیر المیزان. ترجمه محمدباقر موسوی. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، دفتر نشر اسلامی، ج1-2، 7-8، 12-14، 16-17.
طباطبائی، سید محمدحسین (1387). انسان از آغاز تا انجام. ترجمه صادق لاریجانی. قم: موسسه بوستان کتاب، چاپ ششم.
طباطبائی، سید محمدحسیـن (1391). اصول فلسفـه و روش رئـالیسم. تهران: صدرا، چـاپ بیست و یکم،
ج2.
طباطبائی، سید محمدحسین (1416ق). نهایه الحکمه. قم: الجامعة المدرسین فی حوزة العلمیة، موسسة النشر الاسلامی.
طباطبائی، سید محمدحسین (1388). قرآن در اسلام. قم: بوستان کتاب، چاپ سوم.
کنستان، بنژامین (1392). شور آزادی. ترجمه عبدالوهاب احمدی. تهران: آگه، چاپ دوم.
لاک، جان (1392). دو رساله حکومت. ترجمه فرشاد شریعت. تهران: نگاه معاصر.
میل، جان استوارت (1395). رساله درباره آزادی. ترجمه جواد شیخ‌‌الاسلامی. تهران: علمی و فرهنگی، چاپ
ششم.
ویرولی، مائوریتسیو (1394). جمهوری‌خواهی. ترجمه حسن افشار. تهران: نشر مرکز.
هابز، توماس (1380). لویاتان. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی.
هگل، گئورگ ویلهلم (1379). عقل در تاریخ. ترجمه حمید عنایت. تهران: انتشارات شفیعی.