سهروردی و اندرزنامه نویسیِ اشراقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

سهروردی اندیشمندی است آرمان گرا، که باور دارد تنها نظام سیاسیِ آرمانی، حکومت حکیمی متألّه است. به همین دلیل، وی از هم نشینیِ خود با حاکمان زمانه خویش برای تأثیرگذاری، بهره جسته و کوشیده است با تدوین رسالههایی و تقدیم به حاکمان، آن ها را با الگوی حکوم تداری آشنا سازد. این مقاله می کوشد با بررسی و تأویلِ دو رساله مهمِ وجوه سیاسی فلسفه اشراقی را برجسته ساخته و نشان دهد ،« پرتونامه » و « الواح عمادی » این دو رساله، پیش از هر چیز، اهدافی سیاسی را پی می گیرند و با اسلوبِ نگارشی خاصی در صدد ارائه الگوی حکومت آرمانی خود هستند. نکته مهم، اینکه به این رساله ها بیشتر در مقام آثاری فلسفی و نه سیاسی توجه شده و تاکنون از منظر اندیشه سیاسی مورد بررسی و مداقّه قرار نگرفته است. از همین رو، سعی خواهد شد با تحلیلِ دقیقِ این آثار و ساختارِ آن ها و با قرار دادن شان در افقی وسیع تر (زندگی و زمانه، اندیشه فلسفی و فلسفه سیاسی وی)، اغراض و اهداف سیاسی آن بررسی شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sohrevardi and Ishraqi Advice-Making Writings

نویسنده [English]

  • Ahmad Bostani
چکیده [English]

Sohrevardi is a perfectionist intellectual who believes that the only perfect political system is the governance of a god-believing Hakim (knower). Because of that, he used his companionship with his contemporary governors to influence, and attempted to familiarize the governors with the principles of governing by compiling writings and dedicating them to the governors. This paper tries to highlight the political aspects of Ishraqi philosophy with analysis and interpretation of the two noticeable writings of “Alvah-e-Emadi” and “Partow-Nameh” and show that these writings follow political goals and are after presenting the pattern of their own ideal government with special writing framework. The important point is that these works have been looked at more as philosophical, and not political, works and have not been analyzed from the angle of political thought. Because of that, it will be attempted to analyze their political goals by careful analysis of these works and their structure, and also by putting them in a broader perspective (Sohrevardi’s life and time, philosophical thought and political philosophy).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sohrevardi؛ Ishraqi Advice-Making Writing؛ Philosophical
  • Thought؛ political philosophy؛ Alvah-e-Emadi؛ Partow-Nameh
  1. ابن‌سینا (1404ق)، الالهیات من الشفاء، قاهره، طبع ابراهیم مدکور.
  2. افلاطون (1380)، دوره آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی، چهار جلد.
  3. بیهقی، ابوالحسن زید (1318)، تتمه صوان­الحکمه، ترجمه ناصرالدین منشی یزدی، تهران، ضمیمه سال پنجم مهر.
  4. زرین­کوب، عبدالحسین (1369)، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران، امیرکبیر.
  5. سهروردی، شهاب‌الدین (1380)، مصنفات، به کوشش هانری کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ج 2.
  6. ــــــــــــــــــــ (1380)، مصنفات، به کوشش حسین نصر، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ج 3.
  7. ــــــــــــــــــــ (1386)، لغت موران، تصحیح نصرالله پورجوادی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  8. شمس تبریزی (1369)، مقالات، به کوشش محمدعلی موحد، تهران، خوارزمی.
  9. ضیائی، حسین (1386)، «شهاب‌الدین سهروردی»، تاریخ فلسفه اسلامی، به کوشش حسین نصر و الیور لیمن، تهران، انتشارات حکمت.

10. ــــــــــــ (1378)، «سهروردی و سیاست»، منتخبی از مقالات فارسی درباره شیخ اشراق، به اهتمام حسن سیدعرب، تهران، انتشارات شفیعی.

11. ــــــــــــ (1380)، «مقدمه مصحح»، شمس‌الدین محمد شهرزوری، شرح حکمه‌الاشراق، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

12. طباطبایی، جواد (1384)، خواجه نظام‌الملک، تهران، نشر ستوده.

13. غزالی، ابوحامد (1362)، مکاتیب فارسی غزالی، به کوشش عباس اقبال، تهران، امیرکبیر.

14. کاشانی، افضل‌الدین (1366)، مصنفات، به کوشش مجتبی مینوی و یحیی مهدوی، تهران، خوارزمی.

15. کربن، هانری (1383)، از هایدگر تا سهروردی، ترجمه حامد فولادوند، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

16. مجتبایی، فتح الله (1352)، شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان، تهران، انجمن فرهنگ ایران باستان.

17. معین، محمد (1367)، مقالات معین، تهران، انتشارات معین.

18. ملاصدرا (1367)، تفسیر آیه مبارکه نور، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی.

19. موحد، محمدعلی (1379)، شمس تبریزی، تهران، طرح نو.

20. هروی، نظام‌الدین (1364)، انواریه، به کوشش حسین ضیائی، تهران، امیرکبیر.

21. بستانی، احمد (1388)، «مبانی وجودی آرمانگرایی سیاسی در فلسفه اسلامی»، پژوهش سیاست نظری، ش 7، ص 1-26.

22. ـــــــــــ (1391)، «سهروردی و اندیشه سیاسی ایرانشهری»، پژوهش سیاست نظری،
ش 10، ص 19-36.

23. Corbin, Henry (1971), En islam iranien, Tome 2, Paris, Gallimard.

24. Corbin, Henry (2001), Œuvres philosophiques et mystiques, tome III, Tehran.

25. Strauss, Leo (1952), Persecution and the Art of Writing, Free Press.

26. Ziai, Hossein (1992), “Source and Nature of Authority: A study of Suhrawardî's Illuminationist Political Doctrine" The Political Aspects of Islamic Philosophy, edited by Charles Butterworth. Cambridge: Harvard University Press.