تأملات فلسفه سیاسیِ علامه جعفری در ایران معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

فضای فکری و سیاسی اجتماعیِ حیات علامه جعفری، متأثّر از ایدئولوژی های مارکسیسم، سوسیالیسم و لیبرالیسمِ حاکم بر فضای جهانی سده بیستم م یباشد. وی به مثابه فیلسوف ایرانِ معاصر در این دوره، نسبت به ایدئولوژی های مذکور و مفاهیمِ سیاسی تولید شدة جدید از سوی آنان؛ همچون آزادی و برابری، ب یتفاوت نبوده، و به اتخاذ موضع و ارائه دیدگاه می پردازد. پرسش اصلی، آن است که علامه جعفری به عنوانِ فیلسوف اسلامی ایرانِ معاصر با چه مبنا و معانی درباره مفاهیم مذکور، موضع گیری کرد و آن ها را جای گزینِ معانیِ مفاهیم تولید شدة رایج نمود؟ ادعا آن است که علامه جعفری در مواجهه با مسائل زمانه بر این باور است که روآوری به ایدئولوژ یهای مذکور، به گمراهی انسان و جامعه اسلامی منتهی می شود و آنچه می تواند راهگشا و نجات بخشِ انسانِ مسلمان در عصر جدید باشد، اتخاذ راه و شیوه اعتدال میان آ نها، با مبنا قرار دادن دین اسلام به منزله شیوه زندگیِ معتدل است، که قرآن کریم و سنت رسول خدا و اهل بیتش معرفی می کنند. محقق در این موضوع از روش تحلیلی استفاده کرده و دیدگاه های علامه جعفری از مفاهیم مذکور را بر پایه مفروضات و پیش ذهنیت های وی مورد تحلیل قرار می دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Allameh Jafari’s Political Philosophy Contemplations in the Contemporary Iran

نویسنده [English]

  • Morteza Yousefi Rad
چکیده [English]

The intellectual and socio-political atmosphere of the lifetime of Allameh Jafari is severely affected by the Marxist, Socialist and Liberalist ideologies leading the 20th century. As the contemporary philosopher of that time of Iran, he was not indifferent to those ideologies and the new political concepts produced by them, like freedom and equality, and took his positions and raised his viewpoints and attitudes. The main question is that on basis of which grounds and meanings of the aforementioned concepts did Allameh Jafari take position and replaced the common produced meanings of the concepts? The claim is that in confrontation with the issues of the time, Allameh Jafari believes that approaching those ideologies will result in diversion of human and Islamic society and the thing that can be survivor of the Muslim human in the new age is adopting moderation among them by setting Islam as the moderate lifestyle introduced by the God, prophet and Ahl-e- Bait (family of the prophet). In the present paper, the researcher has used analytical method and analyzes the attitudes of Allameh Jafari about those concepts on basis of his assumptions and suppositions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Iran؛ New Age؛ Marxism؛ Liberalism and
  • Socialism؛ Moderation؛ political life؛ Mohammad Taghi Jafari
  1. قرآن کریم.
  2. نهج­البلاغه.
  3. آدمیت، فریدون (1355)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، تهران، پیام، ج 1.
  4. ـــــــــــــ (1340)، فکر دموکراسی و مقدمه نهضت مشروطیت، تهران، انتشارات سخن.
  5. امید، مسعود و همکاران (1384)، فرهنگ اصطلاحات تخصصی استاد محمدتقی جعفری، تبریز، انتشارات یا نبی.
  6. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1360)، غررالحکم و دررالکلم، تهران، دانشگاه تهران.
  7. تیندر، گِلِن (1374)، تفکر سیاسی، ترجمه محمود صدری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
  8. جعفری، محمدتقی (1379)، جبر و اختیار، تهران، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
  9. ــــــــــــــ (1369)، حکمت اصول سیاسی اسلام، تهران، بنیاد نهج­البلاغه.

10. ــــــــــــــ (1372)، ترجمه و شرح نهج­البلاغه، تهران، دفتر نشر فرهنگ­اسلامی، چاپ دوم.

11. ــــــــــــــ (1373)، تفسیر و نقد تحلیل مثنوی جلال­الدین محمد مولوی، تهران، انتشارات اسلامی، ج11.

12. ــــــــــــــ (1376)، عرفان اسلامی، تهران، نشر کرامت، چاپ دوم.

13. ــــــــــــــ (1377)، تکاپوی اندیشه‏ها، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

14. ــــــــــــــ (1378)، فلسفه دین، تدوین عبدالله نصری، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم.

15. ــــــــــــــ (1385)، مقایسه و تطبیق حقوق بشر: اسلام و غرب، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

16. ــــــــــــــ (1387)، فلسفه دین، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

17. ــــــــــــــ (1392)، مجموعه آثار2، تهران، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

18. حکیمی، محمد رضا و دیگران (1384)، الحیاه، ترجمه احمد آرام، قم، دلیل ما، چاپ پنجم.

19. طریحی، فخرالدین (1415ق)، مجمع البحرین، مرکز الطباعه و النشرفی مؤسسه البعثه، ج 2.

20. هاشمی، سیدمحمد (1374)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.

21. یوسفی­راد، مرتضی (1390)، «محمدتقی جعفری»، اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1390، ج16، ص 167-190.

22. ـــــــــــــــ (1386)، اندیشه سیاسی علامه جعفری، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ دوم.