رابطه اخلاق و سیاست از منظر حکمت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

سؤال اصلی نوشتار حاضر این است که حکمت متعالیه قوامیافته توسط ملاصدرا، با دستاوردهایی در هستی شناسی مانند اصالت وجود، حرکت جوهری، هدفدار بودن هستی، و دستاوردهایی در انسانشناسی همانند ذومراتب بودن انسان، جسمانیهالحدوث و روحانیهالبقا بودن، آیا با تفسیری که از عالم و آدم به دست میدهد؛ می تواند معرّف اخلاق و سیاستی خاص و رابطه میان این دو باشد؟ با روشی تحلیلی - استنتاجی از آثار موجود در حکمت متعالیه به خصوص آثار ملاصدرا، م یتوان گفت در این مکتب، اخلاقیات، ملکاتی هستند که در سیر حرکت جوهری، توسط افعالی که به مدد قوای سه گانه انجام میشوند، به وجود میآیند. بنابراین، فرضیه نوشتار حاضر آن است که اخلاق، سازنده سیاست و سیاست، پرتو اخلاق است. یافته های مقاله این است که براساس سه مرتبه وجودی و خلقیات ناشی از آن ها، سه نوع مدینه دنیه، فاضله و متعالیه ساخته می شود. هر مرتبه و خلقیات آن مشکّک بوده، بالاترین حدی از تکامل دارد که ادب آن مرتبه و مدینه نامیده می شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship between Ethics and Politics from the Viewpoint of Motealieh Hikmah

نویسندگان [English]

  • Hassan Roozbeh
  • Emad Afrough
چکیده [English]

The main question of the present paper is “Can Motealieh Hikmah(Mullasadra’s Hikmah),boosted by Mullasadra, which has advantages in the Ontology such as the reality of existence (Esalat-e Vojood), Substantial Motion (Harkat-e Jowhari) and goal-orientation of the universe(Causation) and also advantages in Anthropology like the human being leveled, emergence of body ( جسمانیه الحدوث ) and eternality of the soul ( روحانیه البقا ) represent a specific Ethics and policy and the relationship between the two with the interpretation it gives for the universe and human?”. Having an analytical-deductive method concerning the existing works on Motealieh Hikmah, especially Mullasadra’s works, it can be said that in this school, ethics are habits in the course of substantial motion which are created via the actions done by the help of triple powers. Henceforth, the assumption of the present paper is that ethics is the producer of politics and politics is the beam of ethics. The findings of the study suggest that according to three levels of existence and their resulted ethos, three types of cities (“Medina”s/ (مدینه are created: the humble one ( مدینه دنیه ), the super one ( مدینه فاضله ) and the superior one ( مدینه متعالیه ). Each level and its ethos are graded and has the topmost level of evolution called its curtsy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motealieh Hikmah ( حکمت متعالیه )؛ Ethics؛ politics؛ The Humble City
  • مدینه دنیه) )؛ The Super City ( مدینه فاضله )؛ The Superior City ( .(مدینه متعالیه
  1. استیس. و ت (1371)، ده مقاله درباره علم و فلسفه و اخلاق، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  2. اشتراوس، لئو (1373)، فلسفه سیاسی چیست، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
  3. افروغ، عماد (1390)، درآمدی بر رابطه اخلاق و سیاست، تهران، سوره مهر.
  4. افلاطون (1373)، جمهور، ترجمه فؤاد روحانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
  5. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد (1366)، غررالحکم و دررالکلم، ج 3، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
  6. حسنی، ابوالحسن (1390)، حکمت سیاسی متعالیه، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  7. حسینی زبیدی، محمد مرتضی (1414)، تاج العروس من جواهر القاموس، تصحیح علی هلالی، ج 8، بیروت، دارالفکر.
  8. خمینی ، روح­الله (1380)، صحیفه نور، ج 13، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  9. ـــــــــــــ (1381)، تقریرات فلسفه، ج 3، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  10. راش، مایکل (1377)، جامعه و سیاست، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، سمت.
  11. روریش، ویلفرد (1372)، سیاست به مثابه علم، ترجمه ملک یحیی صلاحی، تهران، سمت.
  12. سبزواری، ملا هادی (1360)، التعلیقات علی الشواهد، مشهد، المرکز الجامعی للنشر، چ دوم.
  13. شیرازی، صدرالدین (1354)، المبدأ و المعاد، تصحیح جلال الدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  14. ــــــــــــــــ (1360)، اسرارالآیات، تصحیح محمد خواجوی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  15. ــــــــــــــــ (1360)، الشواهد الربوبیة، تصحیح جلال­الدین آشتیانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چ دوم.
  16. ــــــــــــــــ  (1361)، الحکمة العرشیه، تصحیح غلامحسین آهنی، تهران، مولی.
  17. ــــــــــــــــ (1368)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة، ج 9، قم، مکتبة المصطفوی، چ دوم.
  18. ــــــــــــــــ (1383)، شرح اصول کافی، تصحیح محمد خواجوی، ج 2، تهران، مؤسسه مطالعات فرهنگی.
  19. طباطبایی، محمدحسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  20. طوسی، نصیرالدین (1375)، شرح الاشارات و التنبیهات، ج 3، قم، نشرالبلاغه.
  21. عالم، عبدالرحمن (1375)، بنیادهای علم سیاست، تهران، نشر نی.
  22. عنایت، حمید (1362)، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران، خوارزمی.
  23. ــــــــــــ (1377)، بنیاد فلسفه سیاسی در غرب، تهران، زیبا.
  24. ک. ک و دیگران (1351)، آشنایی با علم سیاست، ترجمه بهرام ملکوتی، تهران، سیمرغ، چ دوم.
  25. کلینی، محمدبن ابراهیم (1407)، اصول کافی، تصحیح علی­اکبر غفاری، ج 3، تهران، دارالکتب الاسلامیة.
  26. کلینی، محمدبن یعقوب (1407)، اصول کافی، ترجمه مصطفوی، ج 3، تهران، دارالکتب الاسلامیة.
  27. لک­زایی، نجف (1381)، اندیشه سیاسی صدرالمتألهین، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
  28. ماکیاولی، نیکولو (1384)، شهریار، ترجمه داریوش آشوری، تهران، پرواز.
  29. مصطفوی، حسن (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 10، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  30. مطهری، مرتضی (1386)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مجموعه آثار، ج 2و 6.
  31. موسوی همدانی، محمد باقر (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  32. وبر، ماکس (1376)، دانشمند و سیاستمدار، ترجمه احمد نقیب­زاده، تهران، دانشگاه تهران.