فتح بابی جهت حضور حکمت صدرایی در تدوین الگوهای توسعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

اندیشه طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مدتی است که محافلِ دانشگاهی و اتاقهای فکر کشورمان را به خود مشغول داشته است. در این مقاله سعی بر آن است تا ضمن مرور الگوهای رایج در فضای مدیریت توسعه، به استعداد حکمت صدرایی و نظریه حرکت جوهری در جهت فراهمآوری عقبه نظری سودمند (ولو به صورت استعارهای) برای تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بپردازیم. سپس بر مبنای تفکیک سودمند مکتب صدرایی بین جوهر و عرَض و با عاریت گرفتن نهادها، دانش و تا حدی فناوری (به خصوص دانش ضمنی مستتر در فناوری) از جریان غیراصلی اقتصاد به مثابه جوهره جوامع تلاش شد تا بصیرت سودمندی درباره مسیر توسعه دانشی کشور اسلامیمان در چند سده اخیر به دست آید. در نهایت مشخص شده که شرط پیشرفت متوازن و اصطلاحاً تکامل، رشد هم جهت جوهره و عرَض میباشد و سایر انواع رشد صرفاً متضمن توسعه نامتوازن و نه تکامل بر مبنای الگوهای غربی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Introduction to Presence of Sadrai Hikma in Planning Development Patterns

نویسندگان [English]

  • Amir-Ali Seifoddin
  • Amir Abdollahi Khalaj
  • Amir-Hossein Rahbar
چکیده [English]

The idea of designing Islamic-Iranian pattern of advancement has preoccupied the academic gatherings and think-tanks for a while. In this paper, in addition to reviewing the common patterns of development management, it is aimed to explain the potentiality of Sadrai Hikma and Substantial Motion theory to provide the needed theoretical background (even in its metaphorical sense) in order to design the Islamic-Iranian pattern of development. Then, on basis of advantageous separation of Sadrai Hikma between substance and margin and with borrowing foundations, knowledge and to some extent technology (specially, the hidden associative knowledge in technology) from the side stream of the Economy as the essence of the societies, it was tried to attain a useful insight about the path of the development of knowledge in the country in the recent centuries. Finally, it was indicated that the criterion of the balanced progress and in expression; “evolution”, would be parallel growth of substance and margin and other kinds of growth necessitates the unbalanced growth (an not evolution) based on the western patterns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic-Iranian Pattern of Advancement
  • Foundation-Orientation
  • Evolutionary Economy
  • Substantial Motion
  • Sadrai Hikma
  1. ابن­سینا، (1371 ق)، الشفا (المنطق)، تصدیر ابراهیم مدکور، قاهره، نشر وزاره المعارف.
  2. اسدی، مرتضی و مرتضی قره‌باغیان (1375)، تجارت و توسعه، تهران، مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس، چاپ اول.
  3. اشمیت، هوبر و خوزه کازیوالتو (1993)، تکنولوژی برتر برای توسعه صنعتی: درسهایی از تجارب برزیل در زمینه الکترونیک و اتوماسیون‌،‌ ترجمه محمد رضا رضوی و محمد علی جمالی.
  4. چاونس، برنارد (1390)، اقتصاد نهادی، ترجمه محمود متوسلی و همکاران، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
  5. حسینی بهشتی، سید محمد (1384)، «وجود از منظر هگل»، معرفت، سال چهاردهم، ش یک.
  6. خامنه­ای، سیدعلی (رهبر معظم انقلاب)، ‏در دیدار جوانان اساتید معلمان و دانشجویان دانشگاه‏های استان همدان‏:

http://www.leader.ir/langs/fa/index.php?q=%D9%BE%D9%88%D9%BE%D8%B1&p=search&page=1

  1. داوری اردکانی ، رضا و دیگران(1391)، زبان استعاری و استعاره‌های مفهومی، تهران، هرمس.
  2. سجودی، فرزان (1387)، نشانه‌شناسی کاربردی، ج 2، تهران، نشر علم.
  3. شمیسا، سیروس (1383)، معانی و بیان، ج 2، تهران، فردوس.

10. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم ( 1410ق)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

11. ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1354ق)، المبدأ و المعاد، تصحیح و مقدمه: سید جلال­الدین آشتیانی، تهران، انجمن فلسفه و حکمت ایران.

12. ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1363ق)، المشاعر، با ترجمه فارسی بدیع الملک میرزا عمادالدوله و ترجمه و مقدمه و تعلیقات فرانسوی از هنری کربن، تهران، کتابخانه طهوری، چاپ دوم.

13. ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1360ق)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه، تصحیح، تعلیق و مقدمه: سیدجلال­الدین آشتیانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم.

14. ـــــــــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا)، شرح الهدایه الاثیریه (اثیر الدین ابهری)، افست از چاپ سنگی، آقا میرزا محمد علی کتابفروش.

15. طباطبایی، سید محمد حسین (1368)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تعلیقه، توضیح و تصحیح: مرتضی مطهری، تهران، انتشارات صدرا، چاپ ششم.

16. عنایت الله، سهیل (1388)، پرسش از آینده، ترجمه مسعود منزوی، تهران، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.

17. قرآن­کریم.

18. گروگر،‌ آن او (1374)،‌ اصلاح سیاست‌های اقتصادی در کشورهای در حال توسعه: گفتارهای یادبود کوزنتس...،‌ ترجمه نادر حبیبی و محمد، تهران، مؤسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه.

19. گریفین،‌ گیت‌‌ (1375)، راهبردهای توسعه اقتصادی، ترجمه حسین راغفر و محمد حسین هاشمی، تهران، ‌نشرنی، چاپ اول.

20. مایر، جرالد ‌و دادلی سیرز (1374)،‌ پیشگامان توسعه، تهران، انتشارات سمت.

21. مصباح یزدی، محمدتقی (1374)، آموزش فلسفه، ج2، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ هفتم.

22. مطهری، مرتضی (1362)، شرح مبسوط منظومه سبزواری، ج1، تهران، انتشارات حکمت.

23. ـــــــــــــ (1368)، فلسفه تاریخ، ج2، تهران، صدرا.

24. ـــــــــــــ (1371)، حرکت و زمان در فلسفه اسلامی، ج2، تهران، انتشارات حکمت.

25. ـــــــــــــ (1373)، مجموعه آثار، ج7، تهران، صدرا.

26. ـــــــــــــ (1373)، مجموعه آثار، ج8، تهران، صدرا.

27. ـــــــــــــ (1374)، مقالات فلسفی، تهران، صدرا.

28. ولایتی، علی­اکبر (1386)، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.

29. هاوکس، ترنس (1380) استعاره، ترجمه فرزانه طاهری، تهران، نشر مرکز.

30. هانت، دایانا (1376)، نظریه‌های اقتصاد توسعه تحلیلی از الگوهای رقیت، ترجمه غلامرضا آزاد (ارمکی)، تهران، نشر نی، چاپ اول.

31. پایا، علی (1389)، «ارزیابی فلسفی و دلالت های سیاستگذارانه تأثیرات چهارمین موج توسعه علمی و فناورانه بر فرهنگ و جامعه: ملاحظاتی از دیدگاه عقلانیت نقاد»، سیاست علم و فناوری، سال دوم، ش4.

32. حمیدی­مطلق، روح­الله و جواد ناصربخت (1390)، «ظهور اقتصاد تکاملی و تحول در رویکردهای سیاستگذاری فناوری و صنعتی»، نامه سیاست علم و فناوری، سال اول، ش یک.

33. سوزنچی کاشانی، ابراهیم (1390)، «مرور تحلیلی تاریخی روند تحولات نظری حوزة مطالعات اقتصاد فناوری و نوآوری»، نامه سیاست علم و فناوری، سال اول، ش 2.

34. سیف­الدین، امیرعلی و امیرحسین رهبر(1390)، «نگاهی به برخی تفاوت­ها و تقارب­های دو جریان اصلی و غیر اصلی اقتصاد»، نامه سیاست علم و فناوری، سال اول، ش 2.

35. متوسلی، محمود و سیدمحمدعلی حسینی­زاده و علی نیکونسبتی (1387)، «بررسی علل تغییرات اجتماعی از نگاه نورث، ویلیامسون، گریف و لاکلو و موف»، جستارهای اقتصادی، ش 10.

36. متوسلی، محمود و محمود مشهدی­احمد و علی نیکونسبتی (1389)، «غفلت از نهادها: دلایل و اثرات آن بر مطالعات بین رشته ای در اقتصاد»، فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، دوره­ دوم، ش3.

37. متوسلی، محمود و علی نیکونسبتی و مرجان آبنیکی (1389)، «رویکرد متفاوت به هزینه مبادله و دلالت های آن برای محیط کسب و کار و اقتصاد»، برنامه و بودجه، ش 111.

38. میرعمادی طاهره (1387)، «تبیین بحران مالی 2008 به مثابه آستانه چرخش پارادایمیک در انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات»، سیاست علم و فناوری، سال اول، ش2.

39. Aghion, P. and Howitt, P.)1993) , A model of growth through creative destruction", in "Technology and the wealth of nations, D. Foray and Ch. Freeman, editors, OECD, London.

40. Arrow, K. J.(1962), The economic implications of learning by doing, Review of Economic Studies, vol 29, p. 385-406.

41. Arthur, W.B.(1989),  the Economy and Complexity, in: D.L. STEIN, 713 - 740.

42. Becker, G.S.(1991), A note on restaurant pricing and other examples of social influences on price, Journal of Political Economy, vol. 99 nr 5,p 1109-16.

43. Businaro, Ugo, (1983), Applying the biological evolution metaphor to technological innovation, Futures, Vol.15 No.6.

44. Dosi G. and Nelson R.(1994), An introduction to evolutionary theories in economics, Journal of Evolutionary Economics vol 4 nr 3, p 153-172.

45. Hanel P., Niosi J.(1998), Technology and Economic Growth: A survey, Centre interuniversitaire de recherche sur la science et la technologie.

46. Lucas R. E.(1998), On the mechanics of economic development, Journal of Monetary Economics 22, p 3-42.

47. Martens, B.(1995), The introduction of complexity: towards a new paradigm in economics, forthcoming in the proceedings of the "Einstein meets Margritte" conference, Free University of Brussels, Available at http://pespmc1.vub.ac.be/clea/

48. Nelson R., Winter S.(1982), An evolutionary theory of economic change, Harvard University Press, Cambridge MA.

49. Perez, C.(2001), Technological change and opportunities for development as moving target, cepal review, pp.109-129.

50. Romer, P.(1990), Are non-convexities important for understanding growth?, American Economic Review, P 97-103.

51. Romer, P.(1990), Endogenous technological change, Journal of Political Economy, vol 98, nr 5,  p. s71-s102.

52. Romer, P.(1987), Growth based on increasing returns due to specialisation, American Economic Review, vol 77 nr 2, p 56-62.

53. Romer, P.(1986), Increasing returns and long-run growth, Journal of Political Economy, vol 94 nr 5, p.1002-1037.

54. Romer, Paul M.(1994), The origins of Endogenous Growth, Jour. of Econ. Perspectives,8(1), pp.3-22.

55. Salimi M., Seifoddin, A. A., Necessity Of Creating And Developing Islamic High Technology Network, first Islamic science and technology conference. 15-16 Nov 2001.

56. Schumpeter, Joseph,(1942) Capitalism, Socialism and Democracy, London, Allen & Unwin. Séguin.

57. Schumpeter, Joseph, the theory of Economic Development, Cambridge, Mass, Harvard university Press2.

58. Solow, Robert,(1956) A Contribution to the Theory of Economic Growth, Quarterly Jour. of Economics, (Feb.)70, pp.65-94.

59. Ulph D. and Owen R.(1994), Racing in two dimensions, Journal of Evolutionary Economics vol 4 nr 3, p 185-206.

60. Zhouying J.(2005), Global Technological Change (From Hard Technology to Soft Technology), Translated by Kelvin W. Willoughby, Bristol and Portland, Intelect Books.