بنیان نظری الگوی پیشرفت ایرانیان (تأملی بر تاریخ نوشته های قرن سوم تا ششم هجری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

هدف کلان از نگارش تاریخ، هدایت بشر به سوی سعادت، بهویژه سعادت دنیوی، است، یعنی برخورداری از امنیت و رفاه اجتماعی. این مقاله درصدد تبیین نقش مورخان در قرون سوم تا ششم در رسیدن جامعه به سعادت دنیوی، و راهکارهای آنان در این مسیر است. امتیاز کتابهای تاریخی این دوره، انتقال میراث فرهنگ سیاسی گذشتگان و ارائة تجربیات تاریخی، بخصوص در زمینة آداب صحیح ملکداری بود. آنان با اقتباس از متون اندرزنامهای با روش آموزش و احیای هویت ملی به تبیین ارکان اصلی جامعه و نقش پادشاهان در ایجاد تعادل و توازن میان آنها با ابزار عدالت پرداخته و اوضاع روزگار خود را به نقد میکشیدند و با ارائة پیشنهاد و راه حل برای ادارة بهتر امور جامعه درصدد بودند تا حکومتگران وقت را از راه مطالعة تاریخ روزگاران گذشته و پیامدهای آن، به تجربهاندوزی و عمل به روشهای صحیح ادارة مملکت، هدایت نمایند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Practical Hikma, Iranians’ Advancement Pattern (A Look at the Written Documents of 3rd to 6th A. H.)

نویسنده [English]

  • Parvin Torkamani Azar
چکیده [English]

The broad aim of history writing is guiding human to prosperity, especially world prosperity, which means having social security and welfare. This paper aims at explaining the role of historians during the 3rd up to the 6th century in arriving of the society in world prosperity and their strategies to achieve that. The advantages of historical books in this period were transmission of the cultural and political heritage of the predecessors and giving the historical experiences; especially about the true custom of having possessions. With adapting advisory texts, via teaching and national identity renewal strategies, they have explained the main bases of the society and the role of monarchs in creating balance and equilibrium among them using justice and were criticizing the condition of their time, and with proposing suggestion and solution to better handle the society affairs, they aimed at guiding the monarchs of the time to experiencing and correct ways of handling the country, via studying the history of past times and their eventual results.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Advancement Pattern
  • Practical Hikma
  • Iran
  • History Writing
  • 3-6 A. H
  1. ابن‌اسفندیار، بهاءالدین محمد بن حسن (1320)، تاریخ طبرستان، ج1، تصحیح عباس اقبال، به اهتمام: محمد رمضانی، تهران، کتابخانه خاور.
  2. ابن بلخی (1343)، فارسنامه، به کوشش: علی نقی بهروزی، شیراز، اتحادیه مطبوعاتی فارس.
  3. ابن‌خلدون، عبدالرحمان (1375)، مقدمه، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران، علمی و فرهنگی.
  4. اصفهانی، حمزه بن حسن (1346)، تاریخ پیامبران وشاهان (سنی ملوک الارض و الانبیاء)، ترجمه جعفر شعار، بنیاد فرهنگ ایران.  
  5. افضل­الدین کرمانی، احمد بن حامد (1339)، عقد العلی للموقف الاعلی، تهران، چاپخانه خاور.
  6. بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین (1378)، تاریخ بیهقی، 3ج، به‌کوشش: خلیل خطیب رهبر، تهران، مهتاب- زریاب.
  7. تاریخ سیستان (1366)، تحقیق: ملک الشعرای بهار، تهران، کلاله خاور، چاپ دوم.
  8. ترکمنی آذر، پروین (1392)، تاریخ نگاری در ایران، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
  9. تفضلی، احمد (1376)، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به‌کوشش: ژاله آموزگار، تهران، سخن.

10. دینوری، ابوحنیفه احمدبن‌داود (1368)، الاخبارالطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر مراجعه جمال‌الدین شیال، قم، منشورات الرضی.

11. راوندی، محمد بن علی بن سلیمان (1333)، راحته الصدور و آیه السرور: در تاریخ آل‌سلجوق، سعی و تصحیح: محمد اقبال، حواشی و فهارس: مجتبی مینوی، اصفهان: تأیید و تهران: امیرکبیر.

12. سعیدی، غلامرضا (1370)، اندیشه‌های اقبال لاهوری، به‌کوشش: هادی خسروشاهی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

13. طباطبایی، محمد حسین (1332)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، 2ج، مقدمه و پاورقی: مرتضی مطهری، قم، موسسه مطبوعات دارالعلم.

14. عنصرالمعالی، کاوس بن اسکندر بن قابوس شمس المعالی (1285ق)، قابوسنامه، دیباچه: رضا قلیخان امیرالشعرا( هدایت)، طهران، کارخانه آقامیرباقر طهرانی.

15. غزالی طوسی، محمد بن محمد بن محمد (1351)، نصیحه‌الملوک، تصحیح و حواشی و تعلیقات و مقدمه: جلال‌الدین همایی، تهران، انجمن آثار ملی.

16. کلیله و دمنه (1347)، ترجمه ابوالمعالی نصر الله بن محمد بن عبدالحمید، با مقابله چاپ: عبدالعظیم قریب، تهران، بنگاه مطبوعاتی فروغی.

17. مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین بن علی (بی‌تا)، التنبیه و الاشراف، تصحیح: عبدالله اسماعیل الصاوی، القاهره، دارالصاوی. (افست قم، موسسه نشر المنابع الثقافه الاسلامیه)

18. مسکویه رازی، ابوعلی (1379)، تجارب‌الامم، 6ج، تحقیق: ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، چاپ دوم.

19. مهاجرنیا، محسن (1380)، دولت در اندیشه سیاسی فارابی، تهران، موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.

20. نظام‌الملک طوسی، ابوعلی حسن بن علی بن اسحاق (1320)، سیاست‌نامه، تصحیح: عباس اقبال، تهران، چاپخانه مجلس.

21. میر عرب، مهرداد (1379)، «نیم نگاهی به مفهوم امنیت»، فصلنامه علوم سیاسی، تابستان1379، ش9.

22. Herder today. Contributions from the international Herder conference, november
5-8, 1987, Stanford, California, Edited by Mueller-Vollmer Kurt.