اجتهاد سیستمی، راهبرد کلان تولید الگوی اسلامی پیشرفت در افق آینده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

تحقق جامعه و دولت اسلامی در راستای تمدن نوین اسلامی مستلزم تولید ساختارها و سیستمهای پاسخگو به تمامی نیازهای معرفتی، قانونی و فرهنگی است؛ از این رو اسلام با داعیة تأمین کمال بشری و نیل به سعادت اخروی، باید مسیر رسیدن به این هدف را در دنیا مشخص و تدوین بکند؛ در این راستا علم دینی با اتکا بر گزارههای وحیانی خطاناپذیر، ظرفیت تولید سیستمهای دینی را برای ما فراهم کرده که با روش صحیح استخراج و استنطاق گزارههای دین میتوان ساختارها و نظامهای دینی پاسخگو به نیازهای دنیایی بشر را برای آیندهای مطلوب تولید کرد. موجهترین مدل برای استخراج نظر دین، اجتهاد موجود است که متأسفانه این روش با نگاه خرد و فردی به گزارههای دین فقط درصدد کشف با ابتنا بر « اجتهاد سیستمی » . حکم جزئی فردی یا توصیف گزارة جزئی اخلاقی است اجتهاد جواهری و با به کارگیری منطق کشف فرآیندها و منطق سیستمسازی و مدلسازی، الگوریتمی را ارائه میدهد که با نگاهی کلان و استراتژیک به گزارههای دین، توانایی تولید سیستم های دینی را ایجاد میکند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Systemic Ijtihad; the Broad Strategy of Producing Islamic Pattern for Advancement in Light of Future

نویسندگان [English]

  • Majid Esmaili
  • Abdolhamid vaseti
چکیده [English]

The possibility of Islamic society and government in the direction of modern Islamic civilization necessitates the production of responsive structures and systems to all epistemic, legal and cultural needs. Henceforth, with the claim of providing humane perfections and reaching hereafter prosperity, Islam should indicate and design the pathway of reaching such a goal in the world and the hereafter. Accordingly, with dependence on infallible revelation propositions, religious science has provided us with the capacity of producing religious systems and by correct extraction and reasoning of the propositions of religion, responsive religious structures and systems to worldly needs of the human can be produced for a better future. The most justified model for extracting the viewpoint of religion is the existing Ijtihad which unfortunately due to its minor and personal look at the propositions of religion, is only aimed at discovering the minor personal verdict of religion or description of the minor moral proposition. Systemic Ijtihad, based on the Jawaheri Ijtihad and with applying the logic of discovering the processes and the logic of systematization and modeling, presents an algorithm which, with a broad and strategic look at the religious propositions, creates the ability to produce religious systems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Systemic Ijtihad؛ Logic of the Processes؛ Civil Ijtihad؛ Producing
  • Religious Science Model؛ Tafri-e-Foruat (deducing minor rules from
  • a broad main principle) in Broad Sense؛ Civilization Fiqh؛ Jawaheri
  • Ijtihad
  1. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان‏العرب، بیروت: دار صادر.
  2. اعرافی، علیرضا (1391)، فقه تربیتی، قم، موسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان.
  3. بستان، حسین، و همکاران (1391)، گامی به سوی علم دینی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  4. حر عاملی، محمد بن حسن (بی‌تا)، وسائل‌الشیعه، کتاب القضاء، باب ۶، از ابواب صفات القاضی، ج27، ص62.
  5. خامنه‌ای، سید علی (1390)، اجلاس بین‌المللی بیداری اسلامی: www.khamenei.ir
  6. خسروپناه، عبدالحسین (1392)، فلسفه علوم انسانی، قم، تعلیم و تربیت اسلامی.
  7. خمینی، روح‌الله، وصیت‌نامه سیاسى - الهى امام خمینی(ره).
  8. ـــــــــــــ، صحیفه امام.
  9. خمینی، سید حسن (1390)، گوهر معنی، تهران، اطلاعات.

10. دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه، ذیل کلمة تمدن.

11. رهبری، دولت اسلامی و نهضت‌نرم‌افزاری، ص21.

12. زاهدی، شمس‌السادات (1390)، تجزیه و تحلیل سیستم‌ها و روش‌ها، دانشگاه پیام نور.

13. طباطبایی، محمد حسین، المیزان، ترجمه المیزان، موسوی همدانی سیدباقر، سال چاپ 1374، ناشر: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

14. علیپور، مهدی و سید حمیدرضا حسنی (1390)، پارادایم اجتهادی دانش دینی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

15. مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحارالأنوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار(ع)، تهران، اسلامیه.

16. مخبر، سید محمد حسن (1392)، اجتهاد جواهری و فقه پویا در اندیشه امام خمینی(ره)، http://mokhbe.blogsky.com

17. نجفی، محمد حسن (بی‌تا)، جواهرالکلام، بیروت، داراحیاء التراث العربی.

18. واسطی، عبدالحمید (1392)، نگرش سیستمی به دین، مشهد، موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.

19. ـــــــــــــــ (1392)، راهنمای تحقیق براساس نگرش اسلام، مشهد، مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.