حقوق متقابل ملت و دولت از دیدگاه اسلام و لیبرالیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

انسان به حکم فطرت و طبیعت خود اجتماعی است؛ یعنی نوع انسان برای نیل به کمال لایق خود که استعداد رسیدن به آن را دارد، گرایش اجتماعی دارد و زمینه روح جمعی را فراهم می کند. با وجود پذیرش ضرورت زندگی در اجتماع و تن دادن به هنجارهای اجتماعی و پیروی از الزامات حقوقی، تمایل درونی انسان به آزادی و رهایی از قید و بندها و برخورداری از مواهب بیشتر زندگی، چیزی است که در اصل با محدودی تها و الزاماتی که دولت ها تحمیل و وضع م یکنند سازگاری ندارد. بنابراین ترسیم مرز میان حقوق و آزادی افراد و قدرت دولت و به عبارت دیگر، تبیین حقوق و تکالیف مردم در مقابل دولت از دیر زمان، دغدغه اساسی اندیشمندان عرصه سیاست و حقوق بوده است. مقاله حاضر در این راستا به بررسی تطبیقی حقوق متقابل ملت و دولت از دیدگاه اسلام و لیبرالیسم می پردازد. یافته های مقاله نشان می دهد که در مکتب لیبرالیسم حقوق ملت و دولت برمبنای حقوق طبیعی تبیین گردیده که نتیجه آن تقدم آزادی فردی بر جامعه است، اما در مکتب اسلام مبنای حقوق، انطباق با اراده الهی است که در نتیجه نوعی توازن میان آزادی فردی و حقوق جامعه و دولت برقرار می گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Analysis of the Mutual Rights of Government and People from the Viewpoints of Islam and Liberalism

نویسنده [English]

  • Gholamreza Rahimi
چکیده [English]

Human is, by nature, social; which means that in order to achieve its deserved advancement which he has the skills to reach to, the mankind has social tendency and provides the grounds for collective essence. In spite of accepting the necessity of living in the society and surrendering to social norms and following legal musts, the internal tendency of human to freedom and being free from the obstacles and limitations and enjoying more advantages from life is fundamentally against the limitations and barriers imposed and issued by the governments. Therefore, drawing the distinction line between the rights and freedom of individuals and the power of the government, in other words, clarification of the rights and duties of people against the government, has been one of the main concerns of the thinkers in Law and Politics from the old time. Following that way, this paper comparatively analyzes the mutual rights of people and the government from the viewpoints of Islam and Liberalism. The findings of the paper show that in Liberalism, the rights of people and government have been explained based on the natural rights whose meaning is the priority of human freedom to society, but in the Islamic school, the basis of rights is its adaptability with the divine will which, consequently, sets a balance between individual freedoms and rights of people and the government.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rights
  • People
  • Government
  • Islam
  • Liberalism
  1. ابراهیمی، محمد و علیرضا حسینی (1372)، اسلام وحقوق بین­الملل عمومی، تهران، سمت، چاپ اول.
  2. ابوسعیدی، مهدی (1345)، حقوق بشر و سیر تکاملی آن در غرب، تهران، انتشارات آسیا، چاپ دوم.
  3. بشیریه، حسین (1379)، سیری در نظریه‌های جدید در علوم سیاسی، تهران، مؤسسه علوم نوین، چاپ دوم.
  4. ــــــــــــ (1384)، تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم (لیبرالیسم و محافظه­کاری)، تهران، نشر نی، چاپ ششم.
  5. پوپر، کارل ریموند (1365)، جامعه باز و دشمنانش، ترجمه علی­اصغر مهاجر، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم.
  6. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1380)، مقدمه عمومی علم حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ ششم.
  7. جوادی آملی، عبدالله (1383)، فلسفه حقوق بشر، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ چهارم.
  8. ــــــــــــــــــ (1388)، حق و تکلیف در اسلام، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ سوم.
  9. جوان آراسته، حسین، حقوق اجتماعی و سیاسی در اسلام، قم، نشر معارف.

10. حقیقت، صادق و علی میرموسوی (1381)، مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.

11. دانش‌پژوه، مصطفی (1391)، مقدمه علم حقوق با رویکرد به حقوق ایران و اسلام، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ هشتم.

12. دانش‌پژوه، مصطفی و قدرت‌الله خسروشاهی (1381)، فلسفه حقوق، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ ششم.

13. ذوالعین، پرویز (1377)، مبانی حقوق بین الملل عمومی، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول.

14. رنی، آستین (1374)، حکومت آشنایی با علم سیاست، ترجمه لیلا سازگار، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول.

15. ساکت، محمدحسین (1387)، حقوق شناسی، تهران، نشر ثالث، چاپ اول.

16. سبحانی، جعفر (1370)، مبانی حکومت اسلامی، ترجمه داوُد الهامی، قم، انتشارات توحید، چاپ دوم.

17. شریف‌القرشی، باقر (1375)، نظام حکومتی و اداری در اسلام، ترجمه عباسعلی سلطانی، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ دوم.

18. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1382)، آزادی های عمومی و حقوق بشر، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ سوم.

19. طباطبایی، محمد حسین (1393ق/ 1973م)، المیزان، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، الطبعۀ الثالثه.

20. طبرسی (1380)، مجمع البیان، ترجمه علی کرمی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.

21. طلوعی، محمود (1371)، فرهنگ جامع سیاسی، تهران، نشر علم و نشر سخن، چاپ اول.

22. عالم، عبدالرحمن (1376)، بنیادهای علم سیاست، تهران، نشر نی، چاپ سوم.

23. علی بابایی، غلامرضا و بهمن آقایی (1366)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران، نشر ویس، چاپ اول.

24. عمید زنجانی، عباسعلی(1377)، فقه سیاسی، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم.

25. غنوشی، راشد (1381)، آزادی­های عمومی در حکومت اسلامی، مترجم حسین، صابری، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.

26. قربان­نیا، ناصر (1381)، عدالت حقوقی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.

27. کاتوزیان، ناصر (1380)، فلسفه حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم.

28. ـــــــــــــ (1383)، مبانی حقوق عمومی، تهران، نشر میزان، چاپ دوم.

29. کریمی‌نیا، محمدمهدی (1385)، حقوق بشر و قانون اساسی جمهوری اسلامی، قم، انتشارات جلوه کمال، چاپ اول.

30. مصباح­یزدی، محمدتقی (1378)، نظریه سیاسی اسلام، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ دوم.

31. ـــــــــــــــــــ (1379)، حقوق و سیاست در قرآن، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ دوم.

32. ـــــــــــــــــــ (1382)، نظریه حقوقی اسلام، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ اول.

33. ـــــــــــــــــــ (1385)، پاسخ استاد به جوانان پرسش گر، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ ششم.

34. مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان (1368)، تفسیرنمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و یکم.

35. مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (1377)، فلسفه حقوق، قم، چاپ دوم.

36. مهاجرنیا، محسن (1386)، اندیشه سیاسی فارابی، قم، بوستان کتاب، چاپ دوم.

37. نصر، حسین (1376)، جوان مسلمان و دنیای متجدد، ترجمه مرتضی اسعدی، تهران، طرح نو، چاپ چهارم.

38. نوایی، علی­اکبر (1381)، نظریه دولت دینی، قم، دفتر نشر معارف، چاپ اول.

39. نوروزی، محمدجواد (1380)، نظام سیاسی اسلام، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ دوم.

40. نهج‌البلاغه (1386)، تصحیح: صبحی صالح، ترجمه محمد دشتی، قم، انتشارات الهادی، چاپ نهم.