فقه حکومتی و مسئولیت فرد در تحقق شریعت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

فقه حکومتی معتقد به توانمندی فقه اسلامی در اداره جامعه است و تنها راه تحقق شریعت در حوزه فردی و اجتماعی را تأسیس حکومت اسلامی می‌داند. این رویکرد در صدد است صورت‌بندی جدیدی از مناسبات فرد و دولت ارائه نماید. در چارچوب فقه حکومتی، بین فرد و دولت یک رابطه تعاملی در چگونگی اجرای شریعت  برقرار می‌باشد؛ یعنی فرد، دولت‌ساز و دولت زمینه‌ساز اجرای شریعت است، به گونه‌ای که فرد در قبال شریعت مسئول است، اما باتوجه به ماهیت احکام شرعی، با تأسیس دولت، این مهم به‌نحو کامل‌تری انجام می‌شود. بنابراین فرد و دولت هردو در اجرای شریعت مسئول‌اند. این مقاله بخشی از این مسئله را مورد کاوش قرارمی دهد و تنها ناظر به مسئولیت‌های فرد در تحقق شریعت است و تلاش می‌کند تا با تنقیح برخی از مسئولیت‌های فرد در اجرای شریعت،  این مهم را در چارچوب فقه حکومتی و با تکیه بر اجتهادات امام خمینی تحلیل نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Governmental jurisprudence and personal responsibility in the realization of sharia

نویسنده [English]

  • Riza Khorasani
چکیده [English]

Governmental jurisprudence is a belief in the capability of Islamic jurisprudence in managing the society and, considering the establishment of a government as the only way for the realization of sharia in personal and social domains. This approach is to present a new formulization of individual and state relationships. In the framework of governmental jurisprudence, there is an interactional relationship between individual and state to exert sharia; that is, individuals make the state and the state prepares the ground for the enforcement of sharia. In this way, individuals are responsible towards sharia, but due to the importance of religious precepts, this responsibility is performed in a more perfect way through the establishment of government. Thus both the individual and the state are responsible for enforcing sharia. This paper studies a part of the issue and concentrates only on the responsibilities of individuals with respect the realization of sharia, trying to analyze the issue within the framework of governmental jurisprudence and on the basis of Imam Khomeini's ideas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • governmental jurisprudence
  • responsibilities of individual and state
  • enforcement of sharia
  • Imam Khomeini
  • Ijtihad
  1. امام خمینی، سیدروح الله (1360)، کتاب البیع، ج2، تهران: امیرکبیر.
  2. ــــــــــ (1360)، ولایت فقیه، تهران: امیرکبیر.
  3. ــــــــــ (1361)، صحیفه نور، ج 15، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
  4. ــــــــــ (1362)،در جستجوی راه از کلام امام، دفتر نهم (ملت و امامت) تهران: امیرکبیر.
  5. ــــــــــ (1365)، تحریرالوسیله، ج 1، تهران: پیام.
  6. ــــــــــ (1365)، شئون و اختیارات ولی فقیه، تهران: فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  7. ــــــــــ (1365)، صحیفه نور، ج 21، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  8. ــــــــــ (1381)، تفسیر سوره حمد، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.
  9. ــــــــــ (1423 ق)، معتمدالاصول، ج 2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.
  10. ایزدهی، سیدسجاد (1387)، نظارت بر قدرت در فقه سیاسی، قم: پژوهشگاه علوم ­و ­فرهنگ اسلامی.
  11. خامنه­ای، سیدعلی (1377)، حدیث ولایت (مجموعه رهنمودهای مقام معظم رهبری)، ج 8، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  12. سجادی، عبدالقیوم(1382)، مبانی تحزب در اندیشه سیاسی اسلام، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی.
  13. شکوری، ابوالفضل (1361)، فقه سیاسی اسلام، تهران: ]بی­نا[.
  14. طباطبایی، سید محمد حسین (1411 ق)،  المیزان فی تفسیر القرآن، ج12، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
  15. منتظری، حسینعلی (1387)، حکومت دینی و حقوق انسان، قم: ارغوان دانش.
  16. ــــــــــ (1374)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه محمود صلواتی، قم: تفکر.
  17. موسوی بجنوردی، سیدکاظم (1380) مسی به رنگ شفق، تهران: نی
  18. ضیایی­فر، سعید (1390)، رویکرد حکومتی در فقه، فصلنامه علوم سیاسی، ش 53.
  19. فیرحی، داود (1384)، «شیعه و دموکراسی مشورتی در ایران»، فصلنامه حقوق و علوم سیاسی،
    ش 61.