The criteria of ‘expediency’ in Shiite jurisprudence

Document Type : Original Article

Author

Abstract

Instrumental and undue use of the concept of ‘expediency’ [maṣliḥah] in material schools of thought and in Sunnite jurisprudence resulted in distancing from the goals of religion. As a result, specifying the criteria for making use of the concept of expediency in Shiite jurisprudence and distinguishing it from other interpretations of this concept is of great importance. Three kinds of criteria can be distinguished here. On the one hand, the concept of expediency, in the sense of “including stable material and spiritual benefits,” collocates with elements such as ‘ḥikmah’ [wisdom] and prudence. On the other hand, there are general criteria such as “not disagreeing with shari’a and its goals” and “preference of the most important over the important.” However, since the question that what are the criteria for preferring one over the other still remains valid, one must resort to more specific criteria such “having knowledge of time and place,” “having prudence and multi-aspect perspective,” “purposiveness,” “priority of society over individual,” “expertness and consultation,” and “necessity of consulting with the ruler.”

Keywords

References

  1. آشوری، داریوش، فرهنگ سیاسی، تهران، انتشارات مروارید، 1373.
  2. آل کاشف الغطاء، علی، النور الساطع فی الفقه النافع، نجف، مطبعة الآداب، الطبعة الثانیة، 1422ق.
  3. ابن إدریس الحلی، أبی جعفر محمد بن منصور، السرائر، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، الطبعة الثانیة، 1410ق.
  4. ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، الطبعة الاولى، بیروت، دار صادر، 1997م.
  5. اردبیلی(محقق)، احمد بن محمد، مجمع الفائدة والبرهان فى شرح ارشاد الاذهان، قم، مؤسسة النشر الاسلامى،1411ق.
  6. افتخاری، اصغر، مصلحت و سیاست، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اوّل، 1384.
  7. الطریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، بیروت، مکتبة الهلال، 1985م.
  8. الفیومى المُقرى ، احمد بن محمد، المصباح المنیر، قم، دارالهجرة، چاپ دوم، 1414ق.
  9. امام خمینی، روح الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1378.

10. ـــــــــــ ، المکاسب المحرّمه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ اول، 1373.

11. ـــــــــــ ، کتاب البیع، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1379.

12. بحرانى، یوسف، الحدائق الناضرة فى أحکام العترة الطاهرة، قم، مؤسسة النشر الاسلامى، 1405ق.

13. جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه ولایت عدالت و فقاهت، قم، مرکز نشر اسراء، 1378.

14. جوهری، إسماعیل بن حماد، الصحاح، بیروت، دار العلم للملایین، 1407ق.

15. حائری، مهدی، حکمت و حکومت، بى جا، شادى، 1995م.

16. حرِّ عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، تحقیق: قم، مؤسسة آل البیت(ع)، الطبعة الاولى، 1409ق.

17. حکیم، عبدالصاحب، منتقى الاصول، تقریر بحث آیة الله روحانی، قم، مطبعة الهادی، الطبعة الثانیة، 1416ق.

18. خوانسارى، سیداحمد، جامع المدارک فى شرح المختصر النافع، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، 1405ق.

19. زبیدى، محمدمرتضى الحسینى، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر، 1414ق.

20. سلار، المراسم، السلسلة الینابیع الفقهیه، گردآوری: علی‌اصغر مروارید، 1410.

21. سیوطی، جلال‌الدین، الدرالمنثور فی التفسیر المأثور، بیروت، دار الفکر، الطبعة الاولی، 1414ق.

22. شهید ثانى، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فى شرح اللمعة الدمشقیه، تهران، چاپ اسلامیه، 1309ق.

23. ـــــــــــ ، مسالک الافهام، مؤسسة المعارف الاسلامیة، الطبعة الاولى، 1414ق.

24. شیخ صدوق، ابوجعفر محمّد بن على، من لایحضره الفقیه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، 1410ق.

25. شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن، المبسوط فى فقه الامامیه، تهران، مکتبه مرتضویه، 1378ق.

26. ـــــــــــ ، النهایة فی مجرد الفقه، تهران، دانشگاه تهران، 1343.

27. شیخ مفید، محمد بن نعمان، الـمقنعه، قم، موسسه النشر الاسلامی، الطبعة الثانیة، 1410ق.

28. صالح‌پور، جهانگیر، «امام خمینی، فقیه دوره‌گذار»، فصلنامه کیان، ش 46، 1376.

29. صالحى نجف‏آبادى، نعمت‏اللَّه، ولایت فقیه حکومت صالحان، تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا، 1363.

30. صدر، سید محمدباقر، اقتصادنا، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1979م/ 1399ق.

31. طباطبایى، محمد حسین، بحثى درباره مرجعیت و روحانیت، تهران، شرکت سهامى انتشار، 1343.

32. عراقی، آقاضیا، نهایة الافکار، قم، موسسه النشر الاسلامی، 1405ق.

33. قرآن کریم.

34. عسکری، ابوهلال، الفروق اللغویه، قم، مؤسسة النشر الاسلامى، 1412ق.

35. غزالی، محمد، المستصفی فی علم الاصول، قم، دارالکتب العلمیه، 1417ق.

36. فیّاض، محمد اسحاق، محاضرات فی اصول الفقه، تقریر بحث آیه الله خوئى، مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعه الاولى، 1419ق.

37. محقق حلّى، جعفربن حسن، شرایع الاسلام فى مسائل الحلال و الحرام، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم، 1408ق.

38. محقق کرکی، على بن حسین، جامع المقاصد فى شرح القواعد، قم، مؤسسة آل‏البیت(ع) لاحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414ق.

39. محمدی ری شهری، محمد، موسوعة الامام علی بن ابی طالب(ع)، قم، دارالحدیث، چاپ اول، 1421ق.

40. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، 1374.

41. مطهرى، مرتضى، مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا، 1380.

42. مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، قم، مؤسسة الامام امیرالمؤمنین(ع)، چاپ سوم، 1411ق.

43. منتظرى، حسینعلى، دراسات فى ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، ترجمه محمود صلواتى، تهران، مؤسسه کیهان، 1367.

44. نائینى، محمد حسین، تنبیه الامه و تنزیه المله، تحقیق، تصحیح و مقدمه: سیدمحمود طالقانی، تهران، شرکت سهامى انتشار، 1361.

45. نجفى، محمدحسن، جواهر الکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1367.

46. نهج البلاغه.

47. ونیر، فیلیپ پی، فرهنگ اندیشه‌های سیاسی، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران، نشر نی، 1385.

48. بازرگان، مهدی، «آخرت و خدا هدف بعثت انبیا»، مجله کیان، ش 28، 1374.

49. آذری قمی، احمد، «انتخاب خبرگان و ولایت فقیه»، روزنامه رسالت، 19/4/1368.

50. صدر، سید محمدباقر، «صدرة عن اقتصاد المجتمع الاسلامی»، مجله حوزه، ش 85 ـ 86، 1387.

51. فصلنامه حکومت اسلامى، ش 3،  بهار 1376.

52. روزنامه جمهورى اسلامى، 26/3/1378.

Transcendent Policy
Volume 1, Issue 1
September 2012
Pages 29-58

Files

Share

How to cite

Statistics