مبانی قرآنی و روایی مرجع امنیت سیاسی در اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

10.22034/sm.2022.523592.1661

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی مبانی قرآنی و روایی مرجع امنیت سیاسی در اسلام است. در این پژوهش با کاربست چارچوب نظری برگرفته از نظریۀ امنیت دولت‎محور و نیز کاربست روش‎های سه‌گانه فهم مرجع امنیتی سیاسی و با بهره‎گیری از روش اسنادی و استنباطی مبانی قرآنی و روایی مرجع امنیت سیاسی در اسلام تبیین گردید. نتایج حاکی از آن بود که گزاره‎هایی از قرآن کریم و روایات اسلامی از یک‌سو به‎ صورت ایجابی بر لزوم تقویت مؤلفه‎های مرجع امنیت سیاسی (دولت اسلامی با سه مؤلفۀ اسلام، نهادهای حکومتی، قلمرو سرزمینی) در اسلام دلالت دارند و از سوی دیگر به ‎صورت سلبی بر رفع هرگونه تهدید از آن سه مؤلفه تاکید می‎کنند. با این توضیح که از تهدید تلقی شدن بدعت، ارتداد، تشبّه به کفّار، کتب ضلال (نسبت به ایدئولوژی اسلامی) و سلطه‎پذیری، استبداد، بغی و فتنه (نسبت به نهادهای حکومتی مردمی) و سلطه‎پذیری، تجاوز دشمن به سرزمین، فروش سلاح به دشمنان (نسبت به سرزمین‎های اسلامی) فهمیده می‎شود که از منظر آیات و روایات، سه مؤلفۀ دولت اسلامی، مرجع امنیت سیاسی محسوب می‎شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Quranic and Narrational Foundations of the Source of Political Security in Islam

نویسنده [English]

  • AliAsghar Nasiri
. Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Shahrood University of Technology, Shahrood, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review Qur’anic and narrational foundations of the source of political security in Islam. In this research, Qur’anic and narrational foundations of the source of political security in Islam were explained by using the theoretical framework derived from the theory of government-centered security, triplet methods of understanding the source of political security, and documentary and inferential method. The results indicated that some propositions in the Noble Qur’an and Islamic narrations, on the one hand, imply the necessity of boosting components of the source of political security in Islam (Islamic government by 3 components of Islam, state institutions, territory), and on the other hand, they emphasize on removing any kind of threat against those 3 components above. It means that since bid’at (innovation in religious matters), Irtedād (apostasy), assimilation to unbelievers, books of ignorance (compared to Islamic ideology) and submission, autocracy, violence and seduction (against public governmental institutions) and submission, enemy’s attack against the country, selling weapons to the enemies (of Islamic countries) are considered threatful, it is concluded that from the view of verses and narrations, 3 components of the Islamic government are considered the source of political security.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • Quranic Foundations
  • Narrations
  • Political Security
  • Theory of Government-Centered Political Security
  • Buzan
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه. محمد شریف‎ رضی. تحقیق فیض ‎الاسلام. قم: هجرت، 1414ق.
آل‎ سید غفور، سید سجاد (1399). گزاره‎های قرآنی مرجع امنیت سیاسی افراد. سیاست متعالیه، 8(29): ص37- 54.
ابن ‎أبی ‎جمهور، محمد (1405ق).‏ عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینی. قم: دار سیدالشهداء للنشر.
ابن‎اثیر، عزّالدین (1409ق). أسد الغابة فى معرفة الصحابة. بیروت: دارالفکر، ج2.
ابن‎بابویه، محمد (1362). الخصال. قم: جامعه مدرسین، ج1.
ابن‎بابویه، محمد (1395ق).‏ کمال الدین و تمام النعمه. تهران: اسلامی، ج1.
ابن‎بابویه، محمد ‏(1413ق). من لایحضره الفقیه‏. قم: دفتر انتشارات اسلامى‏، ج2.
ابن‎طاووس، على (1380).‏ لهوف‏. ترجمه حسن‏ میرابوطالبى. قم: دلیل ما.
افتخاری، اصغر(1391). امنیت. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
برقى، احمد (1371ق). محاسن. قم: دار‎الکتب ‎الإسلامیة، ج1.
بوزان، باری (1389). مردم، دولت‎ها و هراس. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
بوزان، باری؛ ویور، الی؛ دوویلد، پاپ (1386). چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت. ترجمۀ علیرضا طیب. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
بوزان، باری (1378). مردم، دولتها و هراس. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پاینده، ابوالقاسم (1382). نهج ‎الفصاحه. تهران: دنیای دانش.
پورسعید، فرزاد (1390). مرجع امنیت در کنش گفتاری امام خمینی. در: مجموعه مقالات امام خمینی و بنیان‎های نظری امنیت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
تمیمی‎ آمدی، عبدالواحد (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم. قم: دارالکتاب الاسلامی.
تمیمى ‎آمدى، عبد‎الواحد (1366). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم‏. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
جهان‎بزرگی، احمد (1388). امنیت در نظام سیاسی اسلام (اصول و مؤلفه‎ها). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
‎حرّعاملى، محمد (1409ق).‏ وسائل الشیعة. قم: مؤسسة آل‎البیت(ع)، ج17-16.
حییم، سلیمان (1378). فرهنگ معاصر انگلیسی- فارسی. تهران: فرهنگ معاصر، ج2.
خامنه‌ای، سید علی (3/1/1399). سخنرانی نوروزی خطاب به ملت ایران. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=45227
خمینی، سید روح‌الله (1378). ولایت فقیه. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
داوری ‏اردکانی، رضا؛ شاکری، سیدرضا (1388). امنیت سیاسی در اندیشۀ امام خمینی. دانش سیاسی، 5(1): ص69-86.
رحمت ‎اللهی، حسین و همکاران (1394). امنیت سیاسی افراد و مرجع آن در فقه امامیه. حقوق اسلامی، 12(44): ص113-152.
شریعتی، روح‎الله (1393). قواعد فقه سیاسی. قم: پژوهشگاه علوم فرهنگ اسلامی.
طبرسی، احمد (1403ق). الإحتجاج على أهل اللجاج‏. مشهد: نشر مرتضى.
طوسى، محمد ‏(1407ق). تهذیب الأحکام. تهران: دارالکتب ‎الإسلامیه، ج6.
عبدالله‎خانی، علی(1382). نظریههای امنیت؛ مقدمهای بر طرحریزی دکترین امنیت ملی. تهران: ابرار معاصر، ج1.
عبدالله‎خانی، علی (1383). نظریههای امنیت. تهران: مؤسسه ابرار معاصر.
عمید، حسن (1377). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر، ج1.
فراهیدی، خلیل (1414ق). ترتیب کتاب العین. قم: انتشارات اسوه، ج1.
قرائتی، محسن (1387). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، ج1.
کریمی‎مله، علی؛ بابایی، اکبر (1392). امنیت ملی از منظر امام خمینی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
کلینی، محمد (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب ‎الإسلامیة، ج5، 7، 1.
کبیرمدنى، سید علیخان (1409ق). ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین‏. قم: دفتر انتشارات اسلامى، ج4.
کلینى، محمد (1429ق). ‏الکافی. قم: دار الحدیث، ج9، 4.
لک‎زایی، نجف (1393). امنیت متعالیه. سیاست متعالیه، 2(5): ص7-28.
لک‎زایی، نجف (1394). مکتب امنیتی متعالیه با نگاهی به اندیشۀ امام خمینی. آفاق امنیت، 8(26): ص5-39.
لیثی‎ واسطی، على (1376). عیون الحکم و المواعظ. قم: دارالحدیث.
ماندل، رابرت (1377). چهرۀ متغیر امنیت ملی. ترجمۀ پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار. بیروت: دار إحیاء ‎التراث ‎العربی، ج75، 23، 28.
مجلسی، محمدتقی (1406ق). روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه. قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، ج2.
معین، محمد (1360). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر، ج1.
مفید، محمد (1413ق). الأمالی. قم: کنگره شیخ مفید.
مکارم‎ شیرازى، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب ‎الاسلامیه، ج19، 2، 17، 4، 14، 8.
نورى، حسین ‏(1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل‏. قم: مؤسسة آل‎البیت(ع)، ج13.
واردی، سید تقی (1385). علل و عوامل صلح امام حسن‎ مجتبى(ع). پاسدار اسلام، شماره 298.
ویلیامز، پل‎دی (1390). درآمدی بر بررسی‌های امنیت. ترجمه علیرضا طیّب. تهران: امیرکبیر.
Deutch, K.W. (1970). Politics and Government. Houghon miflin Company Press.
Passerin de`Entrev`s, A. (1969). The Notion of the State. Oxford University Press.
Wolfers, A. (1952). National Security as an Ambiguous Symbol. Political Science Quarterly, 67(4): P.481-502.