ORIGINAL_ARTICLE
از دانش تا حکمت: یک نگرش اسلامی
پیشرفتهایی که در دویست سال گذشته در علوم فیزیکی و زیستی حاصل شده، شناخت ما از جهان را به نحو بیسابقهای افزایش داده است. همچنین، پیشرفت در ابعاد کاربردی علم، توان زیادی برای استفاده از طبیعت و کنترل اذهان بشری، به انسان بخشیده است. اما نتایج علم و فناوری برای بشر، هم سودمند و هم زیانبخش بوده است؛ برای مثال، دانش علمی و فنی، وسایل رفاه بشری را بیشتر کرده و استاندارد حیات را بهطور چشمگیری بالاتر برده است، اما از سوی دیگر، این دانش برای نابودی انسانها و تخریب محیط زیست نیز بهکار رفته است، و سنگینی شرور آینده بشریت را تهدید میکند. به نظر ما بروز این شرور ناشی از جدایی دانش از حکمت است و ریشه آن را در حاکمیت جهانبینی سکولار بر جوامع علمی معاصر است. امروزه، اولویت تحقیقات علمی بر تأمین امیال جوامع علمی یا قدرتمندان است، و جدایی دانش از حکمت باعث ایجاد اضطراب، عدم احساس امنیت، و تضعیف اخلاق و معنویت شده است. عالمان معتقد به این جهانبینی، به نتایج کار خود قانعاند و فراموش میکنند که علم باید در خدمت انسانها باشد، نه وسیله استثمار آنها. اما در یک زمینه خداباورانه، علم همراه با حکمت است و برای حل مسائل بشری و جوامع انسانی بهکار میرود؛ هدفی که رضایت خداوند و سعادت بشر در آن است. در این بینش، طبیعت، ودیعه الهی تلقی میشود که بشر وظیفه دارد آن را حفظ کند. پس همه برنامههای مربوط به پیشرفتهای علمی و فناورانه باید با نظم خدادادی هماهنگی داشته باشد و نیازهای مشروع افراد بشر و جوامع انسانی را برآورده کند.
https://sm.psas.ir/article_30966_6b39240483f95165546301781df5aee4.pdf
2018-04-21
7
24
10.22034/sm.2018.30966
تشنگی قدرت و ثروت
دغدغههای بنیادی انسانی
حکمت
فقدان کلنگری
ملاحظات اخلاقی
مهدی
گلشنی
mehdigolshani@yahoo.com
1
هیئت علمی
AUTHOR
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1383هـ ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالشامیه.
1
طباطبائی، محمدحسین ( 1393هـ ق). المیزان فی تفسیر القرآن. المجلد الثانی، بیروت: مؤسسه الاعلمی. للمطبوعات
2
قرشی، سید علی اکبر (1352). قاموس قرآن. جلد اول، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
3
مجلسی، محمدباقر (1383). بحارالانوار. جلد 21، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
4
مغنیه، محمدجواد (1988). التفسیر الکاشف. المجلد الاول، بیروت: دارالعلم للملایین.
5
Artigas, M. (2000). The mind of the universe. Philadelphia: Templeton Foundation Press.
6
Audi, R. (1999). The Cambridge dictionary of philosophy, 2nd ed., Cambridge, Cambridge University Press.
7
Carwin, R. & Gottfried, K. (2005). Hans in war and peace. Physics Today Journal, 58 (10), p.52.
8
Castell, L. & Ischebeck, O. (2004). Time, quantum and information. London: Springer Dyson, F. (1997). Can science be ethical?. Christian Ethics Today, 3(5), 12.
9
10. Feynman, R. (1998). The meaning of it all: Thoughts of a citizen scientist. London: Penguin Books.
10
11. French, A. P. (1974). Einstein: A centenary volume. London: Heinmann Educational Books.
11
12. Heisenberg, W. (1970). The physicists conception of nature, trans. From German by A. J. Pomerans. Westport, Conn: Green Wood Press Pub.
12
13. Joy, W. (2000). Why the future doesn't need us?. Wire Magazine. Available at http://www.wired.com/wired/archive/8.04/joy_pr.html, pp. 1-18.
13
14. Maxwell, N. (1984). From knowledge to wisdom: A revolution for science and the humanities. Oxford: Blackwell
14
15. Maxwell, N. (1992). What kind of inquiry can best help us create a good world?. Science, Technology, & Human Values, 17(2), 205-227.
15
16. Maxwell, N. (2002). The need for a revolution in the philosophy of science. Journal for General Philosophy of Science, 33(2), 381-408.
16
17. Maxwell, N. (2007). From knowledge to wisdom: The need for an academic revolution. London Review of Education, 5(2), 97-115.
17
18. Maxwell, N. (2008). Do we need a scientific revolution?. Journal of Biological Physics and Chemistry, 8(3), 95-105.
18
19. Maxwell, N. (2012). The menace of science without wisdom. Ethical Record, 117(9), 10-15. Medawar, P. (1984). The limits of science. Oxford: Oxford University Press.
19
20. Maxwell, N. (2012). The urgent need for an academic revolution. Avaiable at https://elgarblog.com/2012/09/03/the-urgent-need-for-an-academic-revolution.
20
21. Midgley, M. (1991). Wisdom, Information and Wonder: What is knowledge for?. London: Routledge.
21
22. Popper, K. R. (1987). Natural selection and the emergence of mind. Evolutionary epistemology, rationality and the sociology of knowledge, ed: by Gerard Radnitzky & William W. Bartley, III. La Sall, Ill.: Open Court.
22
23. Postman, N. (1993). Technopoly: The surrender of culture to technology. New York: Vintage. Russell, B. (1924). ICARUS or the future of science. London: Kegan Paul, Trench, Tubner & Co., LTD.
23
24. Russell,B.(1970). Religion and science. NewYork: Oxford University Press.
24
25. Schrodinger, E. (1984), “General Scientific and Popular Papers”, in Collected Papers, Vol. 4. Vienna: Austrian Academy of Sciences.
25
26. Schumacher, E. F. (1977). A guide for the perplexed .London: Jonathan Cape.
26
27. Sykes, J. B. (1984). The concise Oxford dictionary of current English. Bombay: Oxford University Press.
27
28. Weisskopf, V. (1972). Physics in the twentieth century: Selected essays. Cambridge: MIT Press.
28
ORIGINAL_ARTICLE
اسباب و عوامل سعادت در آرای فارابی، ابن سینا و خواجه نصیرالدین طوسی
فارابی، ابن سینا و خواجه نصیرالدین طوسی در چارچوب علل اربعه و در پرسش از اینکه سعادت چگونه تحصیل میشود، آیا تحصیل آن متوقف بر وجود زمینهها و علل و اسباب بیرونی (بیرون از نفس انسان) است، یا با وجود زمینههای درونی مثل تهذیب نفس به اسباب بیرونی نیاز نمیشود؟ در پاسخ، آنان تحصیل آن را متوقف بر وجود علل و اسباب بیرون از نفس آدمی یعنی اسباب مدنی میکنند. آنان سعادت را با ابعاد اجتماعی انسان و نظام سیاسی گره میزنند و تحصیل آن را از طریق نظام سیاسی مطلوب فاضله و با همکاری و تعامل افراد مدنی با یکدیگر بر مبنای حکمت و شریعت ممکن و دستیافتنی میدانند و از فلسفههای سیاسی درونگرا که سعادت انسان را از طریق اسباب و عوامل صرفاً فردی یا معنوی و اُخروی دنبال میکنند، فاصله میگیرند و با هدف رسیدن به آن به تجویز نوعی از نظام سیاسی با عنوان «مدینه فاضله» برمیآیند که مهندسی و معماری آن بر دستیابی و تحصیل سعادت فردی ـ جمعی، مادی ـ معنوی و دنیایی ـ اُخروی طراحی شده باشد.
https://sm.psas.ir/article_30967_8d339de202747decca75397bc7727e2b.pdf
2018-05-06
25
42
10.22034/sm.2018.30967
حکمت
زندگی مدنی
سعادت
سعادت دنیوی
سعادت اُخروی
شریعت
نظام سیاسی مطلوب
مرتضی
یوسفی راد
myusefy@gmail.com
1
هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
ابنسینا، حسین ابن عبدالله (1364). النجاه. ویرایش و دیباچه محمدتقی دانشپژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
1
ـــــــــــــــــــــ (1370). تسع رسائل فی الحکمه و الطبیعیات. شرح مصطفی نورانی، چاپ اول، قم: انتشارات مکتب اهل بیت(ع).
2
ــــــــــــــــــــ (1375). الاشارات و التنبیهات. چاپ اول، قم: نشر البلاغه.
3
ــــــــــــــــــــ (1379). التعلیقات. چاچ چهارم، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
4
ــــــــــــــــــــ (1388). مجموعه رسائل. تصحیح سید محمود طاهرى؛ چاپ اول، تهران: نشر آیت اشراق.
5
ــــــــــــــــــــ (1404). الالهیات الشفا. قم: منشورات مکتبه آیتاللّه العظمى المرعشى النجفى.
6
ارسطو (1385). اخلاق نیکوماخوس. ترجمه محمدحسن لطفى، چاپ دوم، تهران: طرح نو.
7
افلاطون (1367). دوره آثار افلاطون. ترجمه محمدحسن لطفى و رضا کاویانى، جلد دوم، تهران: انتشارات خوارزمى.
8
بلوم، تی. ویلیام (1373). نظریههای نظام سیاسی. ترجمه احمد تدین، تهران: نشر آران.
9
داوری اردکانی، رضا (1382). فارابی، فیلسوف فرهنگ. چاپ اول، تهران: نشر ساقی.
10
سجادی، سید جعفر (1362). فرهنگ معارف اسلام. جلد چهارم، تهران: شرکت سهامی مؤلفان و مترجمان.
11
سهروردی، شهابالدین (1377). حکمت الاشراق. ترجمه سید جعفر سجادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
12
شیرازی، قطبالدین (1369). دره التاج. تصحیح ماهدخت بانو همایی، جلد اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
13
صدرالمتألهین (1366). تفسیر القرآنالکریم. جلد اول، چاپ دوم، قم: انتشارات بیدار.
14
ـــــــــــ (1366). شرح اصول کافی. جلد اول، به تصحیح محمد خواجوی، تهران،: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
15
صلیبا، جمیل (1366). فرهنگ فلسفی. ترجمه منوچهر صانعی درهبیدی، چاپ اول، تهران: انتشارات حکمت.
16
طوسی، خواجه نصیرالدین (1341). رساله گشایشنامه. به کوشش محمدتقى دانشپژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
17
ــــــــــــــــــــ (1359). رساله فىالعلم والعالم والمعلوم (ضمیمه تلخیص المحصل). تهران: مؤسسه مطالعات اسلامى شعبه تهران دانشگاه مکگیل کانادا.
18
ــــــــــــــــــــ (1373). اخلاق ناصری. تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
19
فارابی، ابونصر (1325هـ ق الف). ماینبغى ان یقدم قبل تعلم الفلسفه. تحقیق محمدامین الخانجى. مصر: مطبعه السعاده.
20
ـــــــــــ (1325هـ ق ب). معانى العقل. تصحیح محمدامین الخانجى، مصر: مطبعه السعاده.
21
ـــــــــــ (1348). احصاءالعلوم. ترجمه خدیو جم، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
22
ـــــــــــ (1384). التنبیه علی سبیل السعاده. ترجمه علی اکبر جابری مقدم، چاپ اول، تهران: دارالهدی.
23
ـــــــــــ (1964). السیاسه المدنیه. تحقیق دکتر فوزی متری نجار، چاپ اول، بیروت: کاتولیکیه.
24
ـــــــــــ (1971). فصول منتزعه. تحقیق فوزی متری نجار، بیروت: دارالمشرق.
25
ـــــــــــ (1984). الجدل. تحقیق رفیق المعجم، بیروت: دارالمشرق.
26
ـــــــــــ (1986). الملّه. تحقیق محسن مهدی، بیروت: دارالمشرق.
27
ــــــــــــ (1991). آراء اهل المدنیه الفاضله. تحقیق دکتر البیر نصری نادر، بیروت: دارالمشرق.
28
گالستون، ماریام (1386). سیاست و فضیلت. ترجمه حاتم قادری، چاپ اول، تهران: بقعه.
29
لکزایی، شریف (1395). فلسفه سیاسی صدرالمتالهین. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
30
لکزایی، نجف (1381). اندیشه سیاسی صدرالمتالهین. قم: بوستان کتاب.
31
مدکور، ابراهیم (1361). درباره فلسفه اسلامی، روش تطبیق آن. ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
32
مسکویه، احمد بن محمد (2535). جاویدان خرد. ترجمه تقیالدین محمد شوشتری، چاپ اول، تبریز: چاپخانه شفق.
33
یوسفیراد، مرتضی (1380). اندیشه سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی. قم: بوستان کتاب قم.
34
ـــــــــــــــ (1387). مفهومشناسی فلسفه سیاسی مشاء. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
35
ـــــــــــــــ (1394). مبانی فلسفه سیاسی مشاء. چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
36
37. Strauss, L. (1988). What is political philosophy? And other studies. Chicago: University of Chicago Press.
37
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه آزادی اندیشه در مکتب اصول فقه امام خمینی به عنوان مبنای آزادی سیاسی
امام خمینی از فقها و اصولیون برجسته معاصر است و به عنوان بنیانگذار انقلاب اسلامی نظرهای ایشان همواره مورد توجه و مطالعه محققان داخلی و خارجی بوده، و تحقیق و مطالعات فراوانی در آثار و نظرات امام خمینی پیرامون آزادی اندیشه صورت گرفته است، اما در این زمینه هیچگونه مطالعهای در دروس اصول فقه ایشان انجام نگرفته است، در حالی که عقل از منابع استنباط احکام و مباحث اصلی علم اصول فقه است. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که آزادی اندیشه در دروس اصولی امام خمینی چه جایگاه و منزلتی دارد؟ هدف مقاله اثبات وجود مبانی و اصول آزاداندیشی در حد متعالی عقلانی در دروس اصولی امام است. برای تحقق این هدف روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بهکار گرفته شد. نتایجی استنباطی عبارتند از: ضمن تأیید آزادی اندیشه، برای درست اندیشیدن نیز راهکارها، اصول و قواعدی ارائه میکند. اعطای اختیارات گسترده به عقل و آن را یکی از منابع استنباط به شمار آورده و برای عقل و بنای عقلا سهم شایان توجهی در استنباط قائل است.
https://sm.psas.ir/article_30968_78bb583cb0468b04c9c9fa02b5292e46.pdf
2018-05-06
43
62
10.22034/sm.2018.30968
اصول فقه
استنباط
آزادی اندیشه
حجیت
عقل
سیامک
جعفرزاده
jafarzadeh_siamak@yahoo.com
1
عضو هیات علمی دانشگاه ارومیه،گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
AUTHOR
ابراهیم
علیعسگری
2
دانشجوی دکتری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
AUTHOR
سید حسن
ابوصالح
sh.abousaleh@urmia.ac.ir
3
عضو هیات علمی/دانشگاه ارومیه
AUTHOR
نجمه
ضرابیان
hajebi65@yahoo.com
4
دانشگاه ازاد اسلامی همدان
AUTHOR
ابراهیمی، ابراهیم (1381). مبادی فقه واصول. اراک: انتشارات دانشگاه اراک.
1
آخوند خراسانی، شیخ محمدکاظم (1429). کفایه الاصول. بیروت: مؤسسه آلالبیت(ع) لاحیاء التراث.
2
اصفهانی، محمدحسن (1429). نهایه الدرایه. چاپ دوم، بیروت: مؤسسه آلالبیت الاحیاء تراث.
3
انصاری، مرتضی (1375). فرائد الاصول المعروف «الرسائل» جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. قم: دفتر انتشارات اسلامی
4
بجنوردی، سید حسن (1379). منتهی الاصول. قم: مطبعه مؤسسه العروج.
5
بیات، عبدالرسول (ناظراثر) (1381). فرهنگ واژهها. قم: بنیاد فرهنگی و اندیشه دینی.
6
تقوی اشتهاردی، حسین (1376). تنقیح الاصول، تقریرات درس امام خمینی(ره). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
7
حرّ عاملی، محمد بن الحسن (1403). وسائل الشیعه. چاپ ششم، تهران: المکتبه الاسلامیه.
8
حسنزاده آملی، حسن (1362). دروس معرفت نفس. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
9
حسینی دشتی، سید مصطفی (1379). دایرهالمعارف جامع اسلامی. چاپ سوم، تهران: آرایه.
10
حیدری، عباس و گردشتی، حمیدرضا (1395). نقش جمهور در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر دیدگاه امام خمینی و قانون اساسی. فصلنامه سیاست متعالیه، سال 4، شماره 14، صفحات 134-117.
11
خراسانی، محمدکاظم (1429). کفایه الاصول. چاپ سوم، بیروت: مؤسسه آلالبیت الاحیاء تراث.
12
دهخدا، علی اکبر (1372). لغتنامه. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
13
ذهنی تهرانی، سید محمدجواد (1366الف). تحریرالفصول. تهران: نشرحاذق
14
ــــــــــــــــــــــــــ (1366ب). تشریح المقاصد (شرح فارسی بر رسائل). چاپ دوم، تهران: نشر حاذق.
15
رامین، علی (1369). تأملاتی در حکومت انتخابی، چاپ اول، تهران: نشر نی.
16
سبحانی، جعفر (1363). تهذیب الاصول. قم: نشر اسماعیلیان.
17
ــــــــــــ (1380). ترجمه و شرح الموجز. ترجمه مسلم قلیپور گیلانی، قم: معصومی.
18
ــــــــــــ (1386). فرهنگ معارف اسلامی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
19
شریف قرشی، باقر (200۶). سیستم سیاسی اسلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
20
طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1370). آزادیهای عمومی و حقوق بشر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
21
ـــــــــــــــــــــ (1380). حقوق اساسی. چاپ اول، تهران: نشر میزان.
22
طباطبائی، محمدحسین (1361). حاشیه الکفایه. تهران: انتشارات بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی.
23
عباسی، محمدمسعود (1390). ترجمه و شرح فرائد الاصول. چاپ اول، قم: دارالعلم.
24
فاضل لنکرانی، محمد (1378). سیری کامل در اصول فقه. قم: انتشارات فیضیه.
25
ــــــــــــــــــ (1420). معتمد الاصول، تهران: موسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی.
26
فرجی، حمید (1385). قواعد اصول فقه. چاپ دوم، تهران: بهنامی، تهران.
27
ــــــــــ (1389). شرح مختصر و جامع اصول فقه علامه محمدرضا مظفر. تهران: خرسندی.
28
قربانی، زینالعابدین (1375). اسلام و حقوق بشر. چاپ پنجم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
29
کاظمی خراسانی، محمدعلی (1374). فوائد اصول. قم: انتشارات اسلامی تابع جامعه مدرسین قم.
30
لکزایی، نجف (1394). الگوی اسلامی پیشرفت بر اساس مفاهیم قرآن کریم. فصلنامه سیاست متعالیه، سال 3، شماره 8، صفحات 28-7.
31
محمدی، ابولحسن (1373). مبانی استنباط. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
32
محمدی، علی (1385). شرح اصول فقه. چاپ نهم، قم: دارالفکر.
33
مصباح یزدی، محمدتقی (1381). دین و آزادی. قم: مرکز مطالعات و پژوهشهای حوزه علمیه.
34
مطهری، مرتضی (1372). پیرامون جمهوری اسلامی. تهران: انتشارات صدرا.
35
مظفر، محمدرضا (1381). ترجمه اصول فقه. ترجمه محسن غرویان، قم: دارالفکر.
36
معین، محمد (1381). فرهنگ فارسی. چاپ هشتم، تهران: امیرکبیر.
37
موسوی خمینی، روحالله (1365). البیع. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
38
ـــــــــــــــــــ (1368). المکاسب المحرمه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام.
39
ـــــــــــــــــــ (1372). انوار هدایت فی تعلیق علی کفایت. تهران: مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی.
40
ـــــــــــــــــــ (1374). تحریر الوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام.
41
ـــــــــــــــــــ (1376). مناهج الوصول الی علم الاصول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام.
42
ــــــــــــــــــ (1378). الرسائل. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
43
ـــــــــــــــــــ (1384). تقلید و اجتهاد. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
44
موسوی، کاظم (1381). دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. تهران: انتشارات دایرهالمعارف بزرگ اسلامی.
45
میراحمدی، منصور (1379). تحلیل مفهوم آزادی سیاسی. فصلنامه علوم سیاسی، شماره 12، صفحات 91- 69.
46
نجار، عبدالمجید (1377). آزادی اندیشه و بیان عامل تفرقه یا وحدت فرهنگی. ترجمه محسن آرمین، تهران: قطره.
47
نویمان، فرانتس (۱۳۷۳). آزادی و قدرت و قانون. ترجمه عزتالله فولادوند، تهران: خوارزمی.
48
ورعی، سید جواد (1393). امام خمینی و حق تعیین سرنوشت. فصلنامه سیاست متعالیه، سال 2، شماره 4، صفحات 60- 43.
49
50. Gardner, H. (2011). Frames of mind: The theory of multiple intelligences. New York: Basic Books
50
51. Mac Callum, G. C. (2004). Negative and positive Freedom. Philosophical Review, 76(3), 312-334.
51
52. Mackintire, S. (2002). Freedom of thought and of speech. Chicago: C.H. Kerr & Company Publisher.
52
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین رابطه دولت و جامعه در اندیشه سیاسی امام خمینی
این تحقیق رابطه دولت و جامعه را در اندیشه سیاسی امام خمینی تببین میکند. بنابراین، پرسش این است که رابطه دولت و جامعه را در اندیشه امام خمینی براساس چه ویژگیهایی و چگونه میتوان تبیین کرد؟ درباره رابطه دولت و جامعه نظریههای مختلفی بیان شده است. این نظریهها رابطه را براساس اقتدار دولت و جامعه یا ضعف دولت و جامعه بررسی کردهاند. در اندیشه امام برخلاف نظریههای مطرحشده، رابطه دوطرفه تعریف میشود و رابطه دولت و جامعه به صورت حمایتی، مشارکتی، همکاریجویانه، هدایتگری، دینگرایی، خدمتگزاری و جز آن تبیین میشود. از این رو، امتداد دولت بر اساس امتداد جامعه و بالعکس تعریف، مکمل، و لازم و ملزوم همدیگرند.
https://sm.psas.ir/article_30969_8b1b0c24abf9955d147e7432e01f59f9.pdf
2018-05-06
63
80
10.22034/sm.2018.30969
دولت
دینگرایی
خدمتگزاری
جامعه
هدایتگری
رشید
رکابیان
ra.recabian@gmail.com
1
هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه ایت الله بروجردی
AUTHOR
آبراهامیان، یراوند، (1388). ایران بین دو انقلاب از مشروطه تا انقلاب اسلامی. ترجمه کاظم فیروزمند، حسن ثمرآوری و محسن مدیر شانهچی، تهران: نشر مرکز.
1
اشرف، احمد (1346). نظام فئودالی یا نظام آسیایی: نقد و نظری در ویژگیهای تاریخ ایران. مجله جهان نود، دوره 22، صفحات 7– 5.
2
امینزاده، الهام (1394). رصدنامه ایران. شماره20، برگرفته از www.irna در تاریخ 5/10/1394.
3
اونیل، پاتریک (1386). مبانی سیاست مقایسهای. ترجمه سعید میرترابی، تهران: قومس.
4
براتعلیپور، مهدی (1390). ساختار جامعه و دولت دینی. تهران: نشر عروج.
5
بشیریه، حسین (1379). جامعهشناسی سیاسی. تهران: نشر نی.
6
پاسارگاد، بهاءالدین (1389). تاریخ فلسفه سیاسی. جلد دوم، تهران: زوار.
7
جمعی از نویسندگان (1387). انقلاب اسلامی. چاپ بیست و دوم، قم: معارف.
8
حسینی، علی اصغر (1383). مشارکت سیاسی از دیدگاه امام خمینی. قم: نشر عروج.
9
خدایی، سیدعلیاکبر (1385). دولت و حکومت اسلامی از نگاه امام خمینی. مجله حضور، شماره 58.
10
راش، مایکل (1386). جامعه و سیاست. ترجمه منوچهر صبوری، تهران: سمت
11
رضوانی، محسن (1381). اصول و شاخصهای کارآمدی دولت در اندیشه امام. فصلنامه علوم سیاسی، شماره 19.
12
رکابیان، رشید (1394). بررسی نظریههای دولت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: سخنوران تهران.
13
سجادی، سیدعبدالقیوم (1378). دولت مطلوب در اندیشه امام خمینی. کنگره امام خمینی و اندیشه حکومت اسلامی، فلسفه سیاسی 2، جلد سوم.
14
سجادی، سیدعبدالقیوم (1381). جهانیشدن چالشی بر مفاهیم ملی. بازتاب اندیشه، شماره 26، صفحه 96.
15
صدرا، علیرضا (1389). نقش راهبردی دولت در نظریه سیاسی امام خمینی(ره). تهران: نشر عروج.
16
عالم، عبدالرحمان (1384). مبانی علم سیاست. تهران: نشر نی.
17
قاضیزاده، کاظم (1385). مردمسالاری دینی. جلد سوم، تهران: نشر عروج.
18
قنبری، آیت (1383). نقدی بر اومانیسم و لیبرالیسم. قم: فراز اندیشه.
19
لکزایی، نجف و رکابیان، رشید (1395). نظریه دولت مطلوب در اندیشه امام خمینی(ره). پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره 1، شماره 19، صفحات 146-121.
20
مقیمی، غلامحسین و لکزایی، نجف (1390). نسبت مشروعیت و مشارکت سیاسی در اندیشه امام خمینی. فصلنامه و پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 1، شماره 1، صفحات 28-1.
21
موسوی خمینی، سیدروحالله (1373). ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
22
ـــــــــــــــــــــــ (1377). صحیفه امام. جلدهای 1-5-6-7-8-9-11-12-13-15-16-17-19-21-23، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
23
ــــــــــــــــــــــ (1383). تحریرالوسیله. جلد دوم، قم: نشر اسلامی.
24
ــــــــــــــــــــــ (بیتا). کشفالاسرار. بیجا.
25
میرمقدسی، منوچهر (1382). گفتارهایی در اندیشه اجتماعی امام خمینی. تهران: دانشگاه امام حسین(ع).
26
نقیبزاده، احمد (1380). درآمدی بر جامعهشناسی سیاسی. تهران: سمت.
27
هانتینگتون، ساموئل (1373). موج دوم دموکراسی. ترجمه احمد شهسا، تهران: روزنه.
28
همایون کاتوزیان، محمدعلی (1372). اقتصاد سیاسی ایران از مشروطه تا پایان سلسله پهلوی. ترجمه محمدرضا نفیسی، تهران: نشر مرکز.
29
ــــــــــــــــــــــــ (1381). تضاد دولت و ملت، نظریه تاریخ و سیاست در ایران. ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
30
وبر، مارکس (1374). اقتصاد و جامعه. ترجمه عباس منوچهری، مهرداد ترابینژاد و مصطفی عمادزاده، تهران: مولوی.
31
وینسنت، اندرو (1383). نظریههای دولت. ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
32
33. Brau, P. (1985). La Vie Politiquel. Paris: PUF.
33
34. Migdal, S. J. (2001). State in society studying how states and societies transform and constitute one another. Cambridge: Cambridge University Press.
34
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیلی بر ماهیت نظریه ولایت فقیه امام خمینی
نظریه ولایت فقیه امام خمینی یکی از نظریههای برجسته فقهای شیعه درباره نظام سیاسی در دوران غیبت است و به همین دلیل فهم ماهیت این نظریه از جنبه ثبات یا تحول، همواره مورد بحث نظریهپردازان بوده است. پژوهش حاضر سعی دارد با نگاهی نو این مقوله را ارزیابی کند. در این شرایط معیاری برای فهم تحول یا ثبات یک نظریه مطرح میکند که عبارت است از ماهیت دانش فقه سیاسی به عنوان دانشی وابسته به فقه به لحاظ مبانی و روش و وامدار علم سیاست به لحاظ موضوع. از سوی دیگر، مقاله حاضر با اتخاذ نکردن رویکردی عمومی، یکسان و کلی به همه جنبههای نظریه ولایت فقیه امام، آن را ذیل عنوان کلی ثبات یا تحول نمیبرد، بلکه ضمن تفکیک سه جزء اصلی نظریه امام، یعنی شئون و اختیارات، شرایط و ویژگیها و مبنای مشروعیت ولی فقیه، سه جمعبندی متفاوت از اجـزای این نظـریه ارائه میدهد و «تکامل» را نیز به عنوان ضلع سوم - در کنار ثبات و تحول- مورد اشاره قرار میدهد. علاوه بر این، نوشتار حاضر در بررسی مبنای مشروعیت ولی فقیه از دیدگاه امام، با تکیه بر نظریه «مجوزدهی»، از نقش مردم در به فعلیت رساندن حکومت فقیه از دیدگاه ایشان سخن میگوید و سعی میکند بیانی منطبق بر دیدگاه حقیقی ایشان ارائه دهد که از محتوایی مردمسالارانه برخوردار است.
https://sm.psas.ir/article_30970_29c6adfc24dac2e33aa566b54c5969aa.pdf
2018-05-06
81
98
10.22034/sm.2018.30970
اختیارات ولی فقیه
ثبات و تحول
شرایط ولی فقیه
مبنای مشروعیت ولی فقیه
نظریه ولایت فقیه امام خمینی
فرهاد
وفائی فرد
farhad_vafaei_68@yahoo.com
1
دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
منصور
میراحمدی
m_mirahmadi@sbu.ac.ir
2
دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
اخوان کاظمی، بهرام (1390). ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه امام خمینی. چاپ اول، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
1
شاکرین، حمیدرضا (1389). حکومت دینی. چاپ نهم، قم: دفتر نشر معارف.
2
فتحعلی، محمود (1390). درآمدی بر نظام ارزشی و سیاسی اسلام. چاپ دهم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
3
فیرحی، داود (1382). نظام سیاسی و دولت در اسلام. چاپ هفتم، تهران: سمت.
4
لکزایی، نجف (1378). ثبات و تحول در اندیشه سیاسی امام خمینی. فصلنامه علوم سیاسی، دوره 2، شماره 5، صفحات 98-77.
5
موسوی خمینی، سیدروحالله (1329). اجتهاد و تقلید. ترجمه وهاب دانشپژوه، اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
6
ـــــــــــــــــــــــ (1343). تحریرالوسیله. ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، جلد دوم، چاپ اول، قم: دارالعلم.
7
ـــــــــــــــــــــــ (1348). ولایت فقیه. چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
8
ــــــــــــــــــــ (1352). البیع. جلد دوم، چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
9
ــــــــــــــــــــ (1387). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
10
ــــــــــــــــــ (بیتا). کشف اسرار. بیجا.
11
میراحمدی، منصور (1388). نظریه مردمسالاری دینی: مفهوم، مبانی و الگوی نظام سیاسی. چاپ اول، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
12
ـــــــــــــــ (1390). فقه و امر سیاسی. جستارهای سیاسی معاصر، دوره 2، شماره 1، صفحات 136-117.
13
ـــــــــــــــ (1395). جزوه درسی تحلیل افکار سیاسی در اسلام و ایران. دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، مقطع کارشناسیارشد، نیمسال دوم.
14
ناصری، مجتبی (1393). سیر تحول آرای سیاسی امام خمینی. مردمسالاری، برگرفته از .www.mardomsalari.com
15
ORIGINAL_ARTICLE
صورتبندی تأثیر مناقشه کلامی سیاسی «قلمرو دین» بر رقابتهای سیاسی جمهوری اسلامی ایران
قلمرو دین یکی از مهمترین مؤلفههای کلام سیاسی است که در نظام جمهوری اسلامی ایران مناقشات پیرامون آن در کنار سایر عوامل، تأثیر جدی بر رقابتهای سیاسی گذاشته است. مقاله حاضر با بهرهگیری از دیدگاههای دیوید ساندرز و با تکمیل و تصرف در آن، ابعاد این تأثیرگذاری را در چهار عرصه تغییر رژیم، تغییر حکومت، چالشهای مسالمتآمیز و چالشهای خشونتآمیز بررسی کرده است. البته بررسی تأثیر یادشده بر چالشهای مسالمتآمیز محور اصلی است که به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم، و هریک به شکل حداکثری و حداقلی در ظرف مرامنامهها، مواضع و رویکردها، تأسیس احزاب جدید و رخدادها قابل بیان است. همچنین، با تقسیمبندی ادوار نظام جمهوری اسلامی مناقشه پیرامون قلمرو دین در چهار دوره تأسیس، تثبیت، سازندگی و اصلاحات و اصولگرایی از دیدگاه مهمترین اندیشوران جریانهای کلامی سیاسی متناظر با جناحهای سیاسی بررسی شده است. از منظر مقاله حاضر ابعاد این تأثیرگذاری بر بسامانی و قاعدهمندی یا بیقاعدگی رقابتهای سیاسی نیز مؤثر بوده است. در میان ادوار، سطح تنش و تنازع در دور دوم دولت سازندگی و دور نخست دولت اصولگرایی پایینتر و در دوره تأسیس، و دور اول اصلاحات و دور دوم اصولگرایی سطح تنش و تنازع در رقابتهای سیاسی بالاتر است که با کاستهشدن یا افزایش حدت و شدت مناقشه قلمرو دین در کنار سایر عوامل ارتباط وثیقی دارد.
https://sm.psas.ir/article_30971_a6a5f131437e933ff9df8eb8f88afd6e.pdf
2018-05-06
99
120
10.22034/sm.2018.30971
ادوار نظام جمهوری اسلامی
رقابت سیاسی
چالشهای مسالمتآمیز
قلمرو دین
کلام سیاسی
علی
آقاجانی
aqajaniqanad@gmail.com
1
پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
AUTHOR
آرمان مستضعفین (بیتا). چه نیازی به حرکت شریعتی. دفتر دوم، تهران.
1
اکبری، کمال (1388). نقش احزاب در سیاست پس از انقلاب اسلامی. مجله علوم سیاسی، شماره 47.
2
آوینی، مرتضی (1373). بنیان سفسطه بر باد است. در آغازی بر یک پایان، کانون فرهنگی، علمی و هنری ایثارگران.
3
ایجی، عضدالدین (بیتا). الموافق. بیجا: مکتبه المتنبی.
4
بازرگان، مهدی (1341). مرز میان دین و سیاست. تهران: شرکت سهامی انتشار.
5
ـــــــــــ (1377). آخرت و خدا هدف بعثت انبیا. تهران: انتشارات رسا.
6
ـــــــــــ (بیتا). راه طیشده. تهران: شرکت سهامی انتشار.
7
باقی، عمادالدین (1362). در شناخت حزب قاعدین زمان. تهران: دانش اسلامی.
8
بهروزلک، غلامرضا و صفاییزاده، مرضیه (1389). جریانشناسی ثحولاث سیاسی - فکری در جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال 7، شماره 23، صفحات 164-133.
9
بهشتی، سیدمحمد (1383). ولایت رهبری، روحانیت، بقعه. تهران: بنیاد نشر آثار شهید آیتالله دکتر بهشتی.
10
ــــــــــــــ (1390). حزب جمهوری اسلامی، گفتارها، گفتوگوها، نوشتارها. تهران: بنیاد نشر آثار شهید آیتالله دکتر بهشتی.
11
پیمان، حبیبالله اسلام و مردمسالاری، دفتر چهارم: بررسی و نقد مبانی اندیشه سیاسی شیعه، برگرفته از www.habibollahpeyman.com.
12
تبریزی، محمدحسین (1377). کشف المراد من المشروطه و الاستبداد. چاپشده در رسائل مشروطیت، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، چاپ دوم، تهران: کویر.
13
جعفریان، رسول (1385). جریانها و سازمانهای مذهبی و سیاسی ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
14
جوادی آملِی، عبدالله (1373). شریعت در آینه معرفت. تهران: مرکز نشر رجا.
15
ـــــــــــــــــ (1375). علم کلام (تعریف، وظیفه و قلمرو). قبسات، سال 1، شماره 2، صفحات 67-60.
16
ــــــــــــــــ (1378). شریعت در آینه معرفت. چاپ دوم، قم: مرکز نشر اسراء.
17
ــــــــــــــــ (1380). انتظار بشر از دین. چاپ اول، قم: مؤسسه نشر اسرا.
18
حائری، مهدی (1379). آفاق فلسفه. به کوشش مسعود رضوی، چاپ اول، تهران: فروزان.
19
خسروپناه، عبدالحسین (1379). کلام جدید. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی.
20
خسروشاهی، سیدهادی (1388). تأملاتی در اندیشه و عمل فرقه فرقان، در گفتوگوی مجله یادآور با استاد خسروشاهی، مجله یادآور، شمارههای 6، 7 و 8.
21
دارابی، علی (1388). جریانشناسی سیاسی در ایران. چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
22
رجوی، مسعود (1359). تبیین جهان. کتاب اول، قواعد و مفهوم تکامل، سلسله سخنرانیهای مسعود رجوی در دانشگاه شریف. تهران:، انتشارات سازمان مجاهدین خلق.
23
سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی (1371). اساسنامه و مرامنامه سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران. تهران: سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی.
24
ساندرز، دیوید (1380). الگوهای بیثباتی سیاسی. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
25
سروش، عبدالکریم (1377). دین اقلی و اکثری. کیان، شماره 41، صفحات 9-2.
26
ـــــــــــــــــ (1388). مدارا و مدیریت. چاپ چهارم، تهران: صراط.
27
شادلو، عباس (1379). اطلاعاتی درباره احزاب و گروهها و جناحهای سیاسی در ایران امروز. تهران: نشر گستره.
28
شریعتی، علی (1361). اسلامشناسی، مجموعه آثار. چاپ اول، تهران: قلم.
29
ـــــــــــ (1372). مجموعه آثار. چاپ دوم، تهران: سهامی انتشار.
30
ـــــــــــ (1374). ما و اقبال، مجموعه آثار، تهران: الهام.
31
فرامرز قراملکی، احد (1378). هندسه معرفتی کلام جدید. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
32
کردی، علی (1387). گروه فرقان. تهران: مرکزاسناد انقلاب اسلامی.
33
کمالی، احسان (بیتا). اصول تفکر قرآنی. کتاب دوم، توحید و ابعاد گوناگون آن، بینا.
34
لاریجانى، صادق (1375). اقتراح درباره «کلام در روزگار ما». نقد و نظر، شماره 9، صفحات 36-10.
35
لاهیجی (1430 هـ ق). شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام. قم: مؤسسه الامام الصادق(ع).
36
مجتهد شبستری، محمد (1375). هرمنوتیک، کتاب و سنت. تهران: طرح نو.
37
ــــــــــــــــ (1379). نقدی بر قرائت رسمی از دین. چاپ اول، تهران: طرح نو.
38
ــــــــــــــــ (1380). هرمنوتیک فلسفی و تعدد قرائتها از دین. نوروز، 8 آذرماه 1380.
39
ــــــــــــــــ (1381). هرمنوتیک، کتاب و سنت. تهران: طرح نو.
40
ــــــــــــــــ (1383). تأملاتی در قرائت انسانی از دین. تهران: طرح نو.
41
مرندی، ابوالحسن (1377). دلایل براهین الفرقان. چاپشده در رسائل مشروطیت، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، چاپ دوم، تهران: کویر.
42
مصباح یزدی، محمدتقی (1377). پرسشها و پاسخها. جلد سوم، تهران: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، مرکز انتشارات.
43
مطهری، مرتضی (1368). مجموعه آثار استاد شهید مطهرى. تهران: صدرا.
44
معرفت، محمدهادی (1373). اقتراح. نقد و نظر، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
45
ملکیان، مصطفی (1375). اقتراح. مجله نقد و نظر، شماره 6، صفحات 74-8.
46
موسوی خمینی، روحالله (1385). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
47
نهضت آزادی ایران (1367). تفصیل و تحلیل ولایت مطلقه فقیه. فروردین ١٣٦٧.
48
واثقی، محمدحسین (1378). مصلح بیدار. تهران: انتشارات صدرا.
49
واعظی، احمد (1375). ماهیت علم کلام جدید. مجله نقد و نظر، شماره 9، صفحات 103-91.
50
ORIGINAL_ARTICLE
فقه سیاسی و الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت
یکی از موضوعات محوری الگوی پیشرفت، مربوط به حوزه سیاست است؛ فقه سیاسی نیز داعیهدار حل بسیاری از مسائل این حوزه است. در الگوی نظام سیاسی جمهوری اسلامی، باید این امکان فراهم شود که جایگاه فقه سیاسی بیشتر بررسی شود؛ زیرا جولانگاه مسائل نوپدید و حوادث واقعه است و استنباطهای فقهی ناظر به عمل سیاسی میتوانند تکلیف فرد مسلمان در زندگی سیاسی را تعیین کنند. این امر از سویی مستلزم توضیح شاخصههای الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت است. مقاله حاضر برای ضابطهمندکردن الزامات شرعی زندگی سیاسی در عرصههای داخلی و بینالمللی، شاخصههای مورد نظر رهبر معظم انقلاب را مبنا قرار داده؛ و از سوی دیگر، به ظرفیتهای فقه سیاسی به منظور تأمین اصول لازم برای جهتگیری الگوی یادشده نیز توجه کرده است. فرضیه مقاله حاضر این است که فقه سیاسی شیعه توانایی ارائه الزامات شرعی مربوط به زندگی سیاسی براساس الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت را دارد. برای تأیید این مطلب، روش توصیفی ـ تحلیل بهکار گرفته شده است. حاصل آنکه باید علاوه بر اجتهاد «نقلمحور»، بر اجتهاد «عقلمحور» نیز تأکید شده و از فقه فردمحور به فقه جامعهمحور گذر شود.
https://sm.psas.ir/article_30972_dc1f66234063f43d7878d00e62da0ae7.pdf
2018-05-06
121
140
10.22034/sm.2018.30972
پیشرفت
حکومت
عدالت
عقل
فقه سیاسی
مصلحت
علی
شیرخانی
rooz1357@gmail.com
1
عضو انجمن
AUTHOR
محمود
ابراهیمی ورکیانی
ebrahimi@semnan.ac.ir
2
مربی
AUTHOR
ابن ابیالحدید، عبد الحمید بن هبه (1415). شرح نهجالبلاغه. جلد بیستم، قم: نشر مکتبه آیتالله مرعشی نجفی.
1
ارسطا، محمدجواد (1389). تشخیص مصلحت نظام از دیدگاه فقهی و حقوقی. چاپ دوم، تهران: کانون اندیشه جوان.
2
ایازی، سید محمدعلی (1386). ملاکات احکام و شیوههای استکشاف آن. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
3
ایزدی، بیژن (1381). درآمدی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. چاپ چهارم، قم: بوستان کتاب.
4
پزشکی، محمد (1393). عرصه عمومی و خصوصی در فقه شیعه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
5
ثابت، سیدعبدالحمید، نظری، محمدعلی و نظری، نصرالله (1393). ماهیت و چیستی پیشرفت در اسلام. قم: مرکز بینالمللی المصطفی.
6
جناتی، محمدابراهیم (1389). سیر تطور فقه اجتهادی در بستر زمان (ج1). قم: انصاریان.
7
جهان بزرگی، احمد (1387). اصول سیاست و حکومت. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
8
حقیقت، سید صادق (1386). مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی. چاپ دوم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
9
حلی، جعفربنحسین (1403). معراجالاصول. قم: مؤسسه آلالبیت(ع).
10
خامنهای، سیدعلی (1391). الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت. بهکوشش امیر سیاهپوش. تهران: انقلاب اسلامی.
11
خسروپناه، عبدالحسین (1388). فقه در محک زمانه. تهران: کانون اندیشه جوان.
12
ذوعلم، علی (1386). تجربه کارآمدی حکومت ولایی. چاپ چهارم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
13
سیدباقری، سید کاظم (1388). فقه سیاسی شیعه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
14
شفیعیفر، محمد (1394). الزامهای سیاسی دهه پیشرفت و عدالت؛ مندرج در پیشرفت عدالتمحور، علی ذوعلم.
15
عدالتنژاد، سعید (1384). اندر باب اجتهاد. چاپ دوم، تهران: طرح نو.
16
علیدوست، ابوالقاسم (1391). فقه و عقل. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
17
ـــــــــــــــــ (1392). فقه (حقوق اسلامی) و پیشرفت، جلد اول، مجموعه مقالات دومین کنفرانس پیشرفت.
18
ـــــــــــــــــ (1393). فقه و الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت. تهران: الگوی پیشرفت.
19
فیرحی، داود (1382). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام. چاپ سوم، تهران: نشر نی.
20
کواکبیان، مصطفی (1389). مبانی مشروعیت در نظام ولایت فقیه. تهران: عروج.
21
محمدی، منوچهر (1389). سیاست خارجی جمهوری اسلامی. چاپ پنجم، تهران: دادگستر.
22
موسوی خمینی، روحالله (1378). صحیفه امام، مجموعه آثار. جلد بیستم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
23
میراحمدی، منصور (1395). فقه سیاسی. تهران: سمت.
24
میراحمدیزاده، مصطفی (1380). رابطه فقه و حقوق. قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
25
ORIGINAL_ARTICLE
جواز جاسوسی برای نظام سیاسی در فقه شیعه
جواز جاسوسی آثار فراوانی بر امنیت جامعه دارد و در نظام سیاسی اسلامی یکی از مباحث پردامنه و چالشبرانگیزی است که در برخی محافل علمی مورد بحث و کنکاش قرار میگیرد، و هدف از آن حفظ نظام در برابر دشمنان و پاسداری از دستاوردهای آن است. در راستای فرایند اداره مطلوب جامعه و رفع مشکلات امنیتی حکومت از سوی حاکم اسلامی، جاسوسی به مثابه یک رکن در نظام سیاسی نگریسته میشود و همه ادله نقلی و عقلی که میتواند پشتوانه جواز آن قرار گیرد، کنکاش میشود. البته اصل اولی عقلی عدم جواز تجسس در امور شخصی دیگران است، ولی جاسوسی به دلیل رعایت مصالح نظام سیاسی جایز، و گاهی واجب تلقی شده است. در نوشته حاضر با تجزیهوتحلیل ادله و ارزیابی جاسوسی، ضوابط و گستره آن از منظر فقه شیعه روشن میشود.
https://sm.psas.ir/article_30973_a967a1b8ba2d68287033b21f58b3b185.pdf
2018-05-06
141
156
10.22034/sm.2018.30973
جاسوسی
جواز
فقه شیعه
نظام سیاسی
سید علی اصغر
علوی
alaviedetaha@gmail.com
1
فقه- علوم سیاسی- حوزه علمیه قم- استاد سطح عالی- پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
قرآن کریم.
1
نهجالبلاغه.
2
ابنشعبه حرانى، حسنبنعلى (1404). تحفالعقول. چاپ دوم، قم: جامعه مدرسین.
3
ابنهشام الحمیرى، عبدالملک (بیتا). السیره النبویه. تحقیق مصطفى السقا، ابراهیم الأبیارى و عبدالحفیظ شلبى، بیروت: دارالمعرفه.
4
ابنمنظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب. چاپ سوم، بیروت: دار الفکر.
5
احمدی میانجی، علی (1381). اطلاعات و تحقیقات در اسلام. تهران: نشر دادگستر.
6
اردبیلى، احمدبنمحمد (بیتا). زبده البیان فی أحکام القرآن. تهران: المکتبه الجعفریه لإحیاء الآثار الجعفریه.
7
اصفهانى، حسین بن محمد راغب (1412). مفردات ألفاظ القرآن. چاپ اول، لبنان و سوریه: دارالعلم ـ الدارالشامیه.
8
انصارى، مرتضى بن محمد امین (1415). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
9
البلاذرى، احمدبن یحیی (1974). انساب الأشراف. بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
10
تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد (1410). غررالحکم و دررالکلم. چاپ دوم، قم: دار الکتاب الإسلامی.
11
جعفری، یعقوب (1371). مسلمانان در بستر تاریخ. چاپ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
12
جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410). الصحاح. چاپ اول، بیروت: دارالعلم للملایین.
13
حمیرى، عبدالله بن جعفر (1413). قرب الإسناد. چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
14
خرازی، محسن (بیتا). کاوشی در حکم فقهی تجسس. مجله فقه اهلبیت(ع). شماره 26، صفحات 154-142.
15
شوکانى، محمد بن على (1414). فتح القدیر. دمشق، بیروت: دارابنکثیر، دارالکلم الطیب.
16
طبرسى، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فى تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
17
طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن (1400). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوى. بیروت: دارالکتاب العربی.
18
عاملى، شهید ثانى، زین الدین بنعلى (1412). الروضه البهیه. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
19
فیض کاشانى، ملامحسن (1418). الأصفى فى تفسیرالقرآن. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
20
قرطبى، محمد بن احمد (1364). الجامع لأحکام القرآن. چاپ اول، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
21
القشیری النیشابوری، مسلم (بیتا). صحیح مسلم. بیروت: دارالفکر.
22
کلینى، محمد بن یعقوب (1407). الکافی. چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
23
مروارید، علی اصغر (1410). سلسله الینابیع الفقهیه. چاپ اول، بیروت: مؤسسه فقه الشیعه، الدارالاسلامیه.
24
مشکینى، میرزاعلى (1386). مصطلحات الفقه. قم: الهادی.
25
مفید، محمد بن محمد (1413). الإرشاد فی معرفه حجج الله على العباد. چاپ اول: قم: کنگره شیخ مفید.
26
مکارم شیرازى، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
27
مکارم شیرازى، ناصر (1422). بحوث فقهیه هامه. قم: انتشارات مدرسه الإمام علیبنأبیطالب(ع).
28
منتظرى، حسینعلى (1409). مبانى فقهى حکومت اسلامى. چاپ اول، ترجمه محمود صلواتى و ابوالفضل شکورى، قم: مؤسسه کیهان.
29
موسوی خمینى، سیدروحاللّه (1421). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
30
29. نجفى، محمدحسن (1404). جواهرالکلام. چاپ اول، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
31