کثرت‌گرایی دینی تشکیکی: راهی نو در بازاندیشی برای صلح بشری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار فلسفه دانشگاه خوارزمی

چکیده

نگرش "تشکیکی کثرت‌گرایی دینی" بدیل مناسب انحصارگرایی و شمول‌گرایی دینی است. در این رویکرد باور برآن است که همه‌ی ادیان الهی به نحو تشکیکی از حقیقت بهره برده‌اند؛ و اگرچه راه نجات برای پیروان ادیان مختلف باز است، اما عالی‌ترین راه در اسلام تجلی یافته است. در رویکرد کثرت‌گرایی تشکیکی، با تأکیدبر اصل احترام به اعتقادات دیگر ادیان و پذیرش حق بهره‌مندی آنان از حقیقت دینی، امکان صلح و همزیستی دینی فراهم می‌شود. بنابر اصل یادشده و برابری همه‌ی انسان‌ها با یکدیگر، مسلمانان باید با پیروان همه‌ی ادیان الهی زندگی مسالمت‌آمیزی داشته باشند و حق تعرض و جنگ با غیرمسلمانان - تا زمانی‌که اقدامی علیه مسلمانان نکرده باشند - را ندارند. کثرت‌گرایی تشکیکی دینی، همه‌ی سنت‌های دینی و خداباورانه را به‌طور سلسله‌مراتبی به‌رسمیت شناخته و ضمن حاکم ساختن اصل صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز بر زندگی بشری، راه پدیدارشدن جریان‌های تکفیری را سد می‌نماید.
 
نگرش "تشکیکی کثرت­گرایی دینی­" بدیل مناسب انحصارگرایی و
شمول­گرایی دینی است. در این رویکرد باور برآن است که همهی ادیان الهی ­بهنحو تشکیکی از حقیقت بهره­ بردهاند؛ و اگرچه راه نجات برای پیروان ادیان مختلف باز است، اما عالیترین راه در اسلام تجلی یافته است. در رویکرد
کثرت­گرایی تشکیکی، با تأکیدبر اصل احترام به اعتقادات دیگر ادیان و پذیرش حق بهره­مندی آنان از حقیقت دینی، امکان صلح و همزیستی دینی فراهم میشود. بنابر اصل یادشده و برابری همهی انسانها با یکدیگر، مسلمانان باید با پیروان همهی ادیان الهی زندگی مسالمتآمیزی داشته باشند و حق تعرض و جنگ با غیرمسلمانان - تا زمانیکه اقدامی علیه مسلمانان نکرده باشند - را ندارند. کثرتگرایی تشکیکی دینی، همهی سنت­های دینی و خداباورانه را بهطور سلسلهمراتبی بهرسمیت شناخته و ضمن حاکمساختن اصل صلح و همزیستی مسالمتآمیز بر زندگی بشری، راه پدیدارشدن جریانهای تکفیری را سد مینماید.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analogically Religious Pluralism: A Modern Way for Reconsideration of Human Peace

نویسنده [English]

  • Qodratullah Qorbani
KNU, Associate Professor
1. اسماعیل‌زاده، ایلقار (1390). بررسی پلورالیسم نجات از نگاه قرآن. مجله بینات، شماره 69، سال هجدهم.
2. امامخمینی (1381). المکاسب المحرمه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
3. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی (1392). بررسی و نقد انحصارگرایی مسیحی. مجله‌ی مطالعات اسلامی، سال 45، شماره 90: 76-53.
4. حسینی، سیدحسن (1393). پلورالیزم دینی یا پلورالیزم در دین. تهران: انتشارات سروش.
5. ریچاردز، گلین (1383). رویکردهای مختلف به پلورالیزم دینی. ترجمه: رضا گندمی نصرآبادی و احمدرضا مفتاح. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
6. شیخ صدوق (1377). الخصال. تهران: انتشارات کتابچی.
7. طباطبایی، سید محمدحسین (1970). المیزان فی التفسیر القرآن. لبنان: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
8. قدردان قراملکی، محمدحسن (1384). نقد مدعیات قرآنی پلورالیسم دینی. مجله قبسات، سال دهم، پاییز: 158-137.
9. قربانی، مهدی و امیدی، مهدی (1396). وحدت گرایی و کثرتگرایی در فلسفهی مشاء. مجلهی سیاست متعالیه، ش18.
10. مطهری، مرتضی (1390). مجموعه‌ی آثار (ج1). تهران: انتشارات صدرا.
11. هیک، جان (1386). مباحث پلورالیسم دینی. ترجمه:عبدالرحیم گواهی.تهران:نشر علم.
12. Weinstocks, Daniel (1998), Moral Pluralism, in Routlrdge Encyclopedia of Philosophy, vol. 6, London.
13. Shenk, Calvin E (1997), Who Do You Say That I Am? Scottdale, PA, Herald Press.