تحلیلی بر ماهیت نظریه ولایت فقیه امام خمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

نظریه ولایت فقیه امام خمینی یکی از نظریه‌های برجسته فقهای شیعه درباره نظام سیاسی در دوران غیبت است و به همین دلیل فهم ماهیت این نظریه از جنبه ثبات یا تحول، همواره مورد بحث نظریه‌پردازان بوده است. پژوهش حاضر سعی دارد با نگاهی نو این مقوله را ارزیابی کند. در این شرایط معیاری برای فهم تحول یا ثبات یک نظریه مطرح می‌کند که عبارت است از ماهیت دانش فقه سیاسی به عنوان دانشی وابسته به فقه به لحاظ مبانی و روش و وامدار علم سیاست به لحاظ موضوع. از سوی دیگر، مقاله حاضر با اتخاذ نکردن رویکردی عمومی، یکسان و کلی به همه جنبه‌های نظریه ولایت فقیه امام، آن را ذیل عنوان کلی ثبات یا تحول نمی‌برد، بلکه ضمن تفکیک سه جزء اصلی نظریه امام، یعنی شئون و اختیارات، شرایط و ویژگی‌ها و مبنای مشروعیت ولی فقیه، سه جمع‌بندی متفاوت از اجـزای این نظـریه ارائه می‌دهد و «تکامل» را نیز به عنوان ضلع سوم - در کنار ثبات و تحول- مورد اشاره قرار می‌دهد. علاوه بر این، نوشتار حاضر در بررسی مبنای مشروعیت ولی فقیه از دیدگاه امام، با تکیه بر نظریه «مجوزدهی»، از نقش مردم در به فعلیت رساندن حکومت فقیه از دیدگاه ایشان سخن می‌گوید و سعی می‌کند بیانی منطبق بر دیدگاه حقیقی ایشان ارائه دهد که از محتوایی مردم‌سالارانه برخوردار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Nature of Imam Khomeini (ra)’s Velayat-eFaqih Theory

نویسندگان [English]

  • Farhad vafaei 1
  • Mansoor Mirahmady 2
1 Political Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran,Iran
2 Political Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Theory of Velayat-e-Faqih of Imam Khomeini (ra) is one of the outstanding theories of Shiite jurisprudents about political system in the Occultation Age; for the same reason, understanding the nature of this theory, from the aspect of stability or development, has always been discussed by theorists. The present article tries to evaluate such category with a new view. Under such standard circumstances, it poses a theory for understanding development of stability that is nature of political jurisprudence knowledge as knowledge affiliated with jurisprudence in terms of principles, methodology and indebtedness to politics in subject-matter. On the other hand, the present article fails to adopt a general, identical and overall approach to all aspects of theory of Velayat-e-Faqih of Imam Khomeini (ra), thus not setting it as general topic of stability and development; rather, it raises three different roundups of this theory elements and refers to “evolution” as the third sidebesides stability and development by making a separation of three main elements of Imam’s theory meaning ranks, authorities, conditions, features and basis of Velayat-e-Faqih legitimacy. Moreover, the present article talks about role of people in actuality of government of jurisprudent from his point of view when looking into basis of legitimate Velayat-e-Faqih in his opinion and by relying on theory of “permission given”; it also tries to present an idea compatible with his real idea that contains democratic idea.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Authorities of Valiy-e-Faqih
  • Stability and Development
  • Qualifications of Valiy-e-Faqih
  • Basis of Legimacy of Valiy-eFaqih
  • Theory of Velayat-e-Faqih of Imam Khomeini (ra)
  1. اخوان کاظمی، بهرام (1390). ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه امام خمینی. چاپ اول، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  2. شاکرین، حمیدرضا (1389). حکومت دینی. چاپ نهم، قم: دفتر نشر معارف.
  3. فتحعلی، محمود (1390). درآمدی بر نظام ارزشی و سیاسی اسلام. چاپ دهم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  4. فیرحی، داود (1382). نظام سیاسی و دولت در اسلام. چاپ هفتم، تهران: سمت.
  5. لک­زایی، نجف (1378). ثبات و تحول در اندیشه سیاسی امام خمینی. فصل‌نامه علوم سیاسی، دوره 2، شماره 5، صفحات 98-77.
  6. موسوی خمینی، سیدروح­الله (1329). اجتهاد و تقلید. ترجمه وهاب دانش­پژوه، اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  7. ـــــــــــــــــــــــ (1343). تحریرالوسیله. ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، جلد دوم، چاپ اول، قم: دارالعلم.
  8. ـــــــــــــــــــــــ (1348). ولایت فقیه. چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  9. ــــــــــــــــــــ (1352). البیع. جلد دوم، چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  10. ــــــــــــــــــــ (1387). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  11. ــــــــــــــــــ (بی­تا). کشف اسرار. بی‌جا.
  12. میراحمدی، منصور (1388). نظریه مردم‌سالاری دینی: مفهوم، مبانی و الگوی نظام سیاسی. چاپ اول، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  13. ـــــــــــــــ (1390). فقه و امر سیاسی. جستارهای سیاسی معاصر، دوره 2، شماره 1، صفحات 136-117.
  14. ـــــــــــــــ (1395). جزوه درسی تحلیل افکار سیاسی در اسلام و ایران. دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، مقطع کارشناسی‌ارشد، نیمسال دوم.
  15. ناصری، مجتبی (1393). سیر تحول آرای سیاسی امام خمینی. مردمسالاری، برگرفته از .www.mardomsalari.com