قلمرو عدم مسئولیت نمایندگی مجلس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

مصونیت پارلمانی نمایندگان مجلس در قوانین اکثر کشورها، امر پذیرفته شده‌ای است. این مصونیت به دو شکل تجلی می‌یابد: شکل اول به‌صورت "عدم مسئولیت" و به این معناست که نماینده در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر، کاملاً آزاد است و به سبب آن تعقیب و توقیف نمی‌شود. شکل دوم به‌صورت "تعرض‌ناپذیری" است؛ بدین معنا که اگر نماینده مرتکب جرمی شود، تعقیب او با اجازه و تصویب مجلس ممکن خواهد بود. در ایرانِ بعد از انقلاب، در جریان تصویب قانون اساسی، اکثر اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی با اصل "تعرض‌ناپذیری" مخالف بودند و آن را مخالف اصل "تساوی افراد در برابر قانون" و معارض با "احکام اسلام" می‌دانستند. بدین ترتیب در اصل  86 قانون اساسی، فقط "عدم مسئولیت" نمایندگان منعکس شد. درباره‌ی حدود "عدم مسئولیت" نیز بین حقوقدانان اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی معتقدند که عدم مسئولیت، جرایم را دربر نمی‌گیرد. شورای نگهبان در نظریه‌ی تفسیری خود، نظریه‌ی اخیر را پذیرفته است. برخی دیگر معتقدند که "عدم مسئولیت" شامل جرایمی که در راستای ایفای وظایف نمایندگی است، می‌شود. ما در این مقاله این نظر اخیر را با توجه به قاعده‌ی تناسب حکم و موضوع پذیرفته‌ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisdiction of Lack of Accountability for Parliament Representativeness

نویسندگان [English]

  • Zahra Sadat Raee Varaee 1
  • Mohammad Javad Arasta 2
چکیده [English]

Parliamentary immunity of MPs has been accepted in laws of most countries. This immunity is manifested in two ways: One way is “lack of responsibility”, meaning that parliament member can freely express his idea as he fulfils his duty of representation and he is not prosecuted and seized because of it. Another way is “nonoffensiveness”, meaning that if an MP commits a crime, he may be sued by permission and approval of parliament. In the post-revolution Iran, majority of members of Assembly of Elites of the Constitution opposed the principle of “non-offensiveness”, calling it against principle of “all are equal in the eyes of law” and
inconsistent with “Rules of Islam”. Thus, “lack of responsibility” of MPs was only reflected in the principle 86 of the Constitution. Jurists disagree over limits of “lack of responsibility”. Some hold that lack of responsibility excludes crimes. Council of Guardians has approved the recent idea in its interpretative idea. Some others believe that “lack of responsibility” includes crimes that are committed in line with fulfilling representational duties. This article has accepted the latter idea as regards to rule of subject-order proportion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Non-offensiveness
  • Lack of Responsibility
  • Parliamentary Immunity
  1. آیین­ نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با اصلاحات سال 1391.
  2. آیین­ نامه داخلی مجلس شورای ملی.
  3. جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1373). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
  4. جمعی از تدوین­کنندگان (بی­تا) مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی. تهران: بی­نا.
  5. جمعی از محققان (1389). فرهنگ­نامه­ی اصول فقه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  6. دفتر بررسی­ های حقوقی (1380). نظرات حقوق­دانان کشور در خصوص مصونیت پارلمانی نمایندگان. تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.
  7. سایت شورای نگهبان.
  8. شیخ‌الاسلامی، سیدمحسن (1384). مصونیت پارلمانی در ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  9. صدر، جواد (1355). حقوق دیپلماتیک و کنسولی. تهران: انتشارات مرکز مطالعات عالی
    بین­المللی دانشگاه تهران.
  10. ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1391). حقوق بین­الملل عمومی. تهران: گنج دانش.
  11. قاضی (شریعت پناهی)، سیدابوالفضل (1390). بایسته­های حقوق اساسی. تهران: میزان.
  12. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
  13. قانون اساسی مشروطیت.
  14. معین، محمد (1371). فرهنگ فارسی. تهران: امیر کبیر.
  15. ورعی، سیدجواد (زمستان 1390). گزیده­ای از مجموعه اسناد و مدارک تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از سال 1358ش، فصلنامه پیام بهارستان، شماره 1\14: 868- 928.
  16. ــــــــــــــ (1386). مبانی و مستندات قانون اساسی. قم: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
  17. ورعی، سیدجواد و همکاران (1391). مجموعه اسناد و مدارک تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. قم: بی­نا.
  18. هاشمی، سیدمحمد (1383). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: میزان.
  19. هدایت­ نیا، فرج­الله (اسفند1380). مصونیت یا مسئولیت پارلمانی. مجله رواق اندیشه، ش۶:
    ۳۴ـ ۳۷.