ظرفیت معرفت‌شناسی حکمی و علمی سیاسی حکمت متعالی محض و اجتماعی علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

ظرفیت معرفت‌شناسی حکمی و علمی سیاسیِ حکمت متعالیِ محض و اجتماعیِ علامه طباطبایی بر این پیش‌فرض استوار است که ایشان حکیم متعالی محض و مدنی ـ اعم از اجتماعی و حتی سیاسی اجتماعی ـ است؛ ولو بسان امام خمینی وارد گفتمان انقلاب سیاسی، جابه‌جایی قدرت و دولت‌سازی نشده باشد. پرسمان حکمت محض و مدنی متعالی فراهم آمده‌ معرفت‌شناسی، روش‌شناسی و پدیده‌شناسی اعم از هستی‌شناسی، چیستی‌شناسی و چگونگی‌شناسی می­باشد که مبین و مستلزم ظرفیت تداوم و کاربست در حکمت و علم مدنی، اجتماعی و سیاسی به روش دلالت تضمنی، مطابقت و به‌ویژه التزامی است. کتاب "اصول فلسفه و روش رئالیسم" علامه عموماً، و به‌ویژه در مبحث اعتباریات، متعرض معرفت‌شناسی محض و تا حدودی اجتماعی شده که هم در معرفت‌شناسی سیاسی و هم در روش‌شناسی به‌منظور پدیده‌شناسی مدنی و سیاسی قابل توجه و کاربست است. فرضیه‌ی این مقاله، ظرفیت معرفت‌شناسی حکمی و علمی سیاسی حکمت متعالی محض و اجتماعی علامه طباطبایی است. روش بررسی، تحلیل متن و محتوای آثار و آرای علامه به‌ویژه در اصول فلسفه و روش رئالیسم است؛ تاجایی‌که می­توان این را شرح و کاربست فلسفی سیاسی آن دانست. این روشی برای بازیابی سایر آثار و آرای علامه و سایرین و روزآمدسازی و کاربری علمی آن‌هاست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hikmi Epistemology and Scientific-Political Capacity of Pure and Social Supreme Hikmah of Allameh Tabataba’i

نویسنده [English]

  • Alireza Sadra
چکیده [English]

The Hikmi epistemology and scientific-political capacity of pure and social Supreme Hikmah of allameh Tabataba’i is based on the premise that he is a pure and civil (including social and even socio-political) supreme Hakim (scholar) even if he didn’t enter the discourse of the political revolution, change the power and make government like Imam Khomeini. The query of pure and civil supreme Hikmah is created out of epistemology, methodology and phenomenology; including ontology, and knowing the what and how of the essences which explains and necessitates the capacity for continuance and implementation in civil, social and political Hikmah and science with guaranteed, conformity and  implicit implication approaches. The book “Principles of Philosophy and the Method of Realism” is generally (and specially in the section for “conventions”) against pure –and to some extent social- epistemology which is noteworthy and applicable both in political epistemology and methodology regarding civil and political phenomenology. The hypothesis of this paper is: the Hikmi epistemology and scientific-political capacity of pure and social supreme Hikmah of Allameh Tabataba’i. The analysis method is text and content analyses of the works and attitudes of Allameh, specially in Principles of Philosophy and the Method of Realism to the point that this can be regarded as its philosophical and political explanation and application. This is a method for reviving other works and attitudes of Allameh and the others, and updating them and developing their scientific uses. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hikmah
  • philosophy
  • Politics
  • Epistemology
  • Allameh Tabataba’i
  1. قرآن
  2. ارانی، تقی (1330). پسیکولوژی علم الروح. تهران: انتشارات علمی، فلسفی و اجتماعی.
  3. جعفری، محمدتقی (1360). شناخت از دیدگاه علمی و از دیدگاه قرآن. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  4. حائری یزدی، مهدی (1361). کاوش های عقل عملی، فلسفه اخلاق. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  5. خمینی، روح‌الله (1378). شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (چ3).
  6. صدرا، علی‌رضا (1387). علم مدنی فارابی. تهران-قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  7. ــــــــــــــ(1386). گرایش فلسفی سیاسی. تهران: میزان.
  8. صدرالمتألهین (1362). مبداء و معاد. ترجمه: احمد بن حسینی اردکان، به‌کوشش عبدالله نورایی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  9. ــــــــــــ (1375). شواهد ربوبیه. ترجمه و تفسیر: جواد مصلح. تهران: سروش (چ2).

10. طباطبایی، محمدحسین (1363). المیزان. ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی. تهران: انتشارات محمدی (چ3).

11. ـــــــــــــــــــــ (بی‌تا). آغاز حکمت (ترجمه بدایه الحکمه) مترجم: محمدعلی گرامی. قم: طباطبایی.

12. ـــــــــــــــــــــ (بی‌تا). اصول فلسفه و روش رئالیسم (جلد اول، دوم، سوم) مقدمه و پاورقی بهقلم: مرتضی مطهری. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

13. ـــــــــــــــــــــ (بی‌تا). بدایه الحکمه. قم: مکتبه الطباطبایی.

14. ـــــــــــــــــــــ (بی‌تا). نهایه الحکمه. قم: مکتبه الطباطبایی.

15. طوسی، خواجه نصیرالدین محمد (1364). اخلاق ناصری. تصحصح و تنقیح: مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی (چ3).

16. فارابی، ابونصرمحمد (1361). اندیشه‌های اهل مدنیه فاضله. ترجمه: سیدجعفر سجادی. تهران: طهوری (چ2).

17. ـــــــــــــــــــ (1364). احصاء علوم. ترجمه: حسین خدیو جم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی (چ2).

18. ـــــــــــــــــــ (1371). سیاست مدنیه. ترجمه: سیدجعفر سجادی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (چ2).

19. ـــــــــــــــــــ (1345ق). تحصیل السعاده. هند، حیدرآباد دکن: مطبعه مجلس دائره المعارف العثمانیه.

20. کانت، ایمانوئل (1362). سنجش خردناب (ترجمه نقادی عقل محض). مترجم: میر شمس‌الدین ادیب سلطانی. تهران: امیرکبیر.

21. مطهری، مرتضی (1368). مساله‌ی شناخت. تهران: صدرا (چ3).

22. ــــــــــــ (1406ق). شرح مبسوط منظومه. تهران: حکمت.