اهمیت و نقش تفکر انتقادی در توسعه‌ی دانش سیاسی مسلمانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

"تفکر انتقادی" یکی از ویژگی‌های اساسی عصر جدید است و به شیوه‌ای از اندیشیدن اشاره می‌کند که دست‌کم سه بعد مهم از زندگی یعنی افکار، افعال و اخلاق را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هدف انتقاد، یافتن عیوب است و تفکر انتقادی شیوه‌ای از اندیشه‌ورزی درباره‌ی مسائل پیرامون است برای یافتن ناکارآمدی‌ها. آگاهی از جامعه، ایجاد زمینه برای پیشرفت و نوآوری، خوداصلاحی نظام سیاسی و تداوم ثبات سیاسی، ازجمله کارکردهای تفکر انتقادی در عرصه‌ی سیاست محسوب می‌شوند. از آن‌جاکه هیچ رویکرد انتقادی نمی‌تواند فارغ از معیار باشد، این نوشتار با روش تحلیل گفتمان انتقادی و با توجه به سه سنجه‌ی: عقل، دین و اخلاق، تأثیرات فکر انتقادی را در دانش سیاسی مسلمانان در عصر میانه‌ی اسلامی بررسی می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Importance of the Role of Critical Thinking in the Development of the Political Knowledge of the Muslims

نویسندگان [English]

  • Mansoor Mir-Ahmadi
  • Abdol-Reza Ahmadi
چکیده [English]

Critical thinking is one of the main features of the new age and points to a way of thinking which affects at least three important aspects of life: thoughts, behaviors, and ethics. The goal of criticism is finding faults and critical thinking is a way of thinking about the surrounding issues to detect the inefficiencies. Awareness of the society, establishing the ground for development and innovation, self-correction of the political system and continuance of such a system are among the applications of critical thinking in the political domain. Due to the fact that no critical viewpoint can be free from approach, with the method of critical discourse analysis and three yardsticks of science, religion and ethics, this paper analyzes the impacts of critical thinking on the political knowledge of the Muslims in the mid-Islamic period. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Thinking
  • Wisdom
  • Religion
  • Ethics
  • Political Knowledge of the Muslims
  1. ابن ندیم، محمد بن ابی یعقوب (1366). الفهرست. ترجمه و تحقیق محمدرضا تجدّد. تهران: امیرکبیر.
  2. احمدی، بابک (1371). «اندیشه‌ی انتقادی». کلک، شماره 28.
  3. آخوند خراسانی، محمدکاظم (1431 ه.ق). کفایة‌الاصول. قم: مجمع‌الفکر الاسلامی.
  4. اسلامی، سید حسن (1386). انتقاد و انتقادپذیری. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  5. آقاگل‌زاده، فردوس؛ غیاثیان، مریم سادات (1386). «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی». زبان و زبان‌شناسی، شماره 5.
  6. بحرالعلوم، محمد مهدی (1363). رجال السید بحرالعلوم. تحقیق: حسین بحرالعلوم و محمد صادق بحرالعلوم. تهران: مکتبة‌الصادق(ع).
  7. برزنونی، محمدعلی (1380). «درآمدی بر چگونگی تکوین مکاتب فقهی در شیعه». مقالات و بررسی‌ها، شماره 70، زمستان.
  8. بیرونی، ابوریحان (1386). آثارالباقیه عن القرون الخالیه. ترجمه: احد دانا سرشت. تهران: امیرکبیر.
  9. جوهری، اسماعیل بن حماد (1376 ه.ق). الصحاح. بیروت: دارالعم للملایین.

10. حکیمی، محمدرضا (1391). حکومت اسلامی از منظر قرآن و حدیث. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

11. داوری اردکانی، رضا (1379). مقام فلسفه در دوره‌ی تاریخ ایران اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

12. دایبر، هانس (1377). «فلسفه‌ی سیاسی اسلام». ترجمه‌: منصور میراحمدی. فصلنامه علوم سیاسی، شماره‌ی 2، پائیز.

13. دهخدا، علی‌اکبر (1385). لغتنامه، فرهنگ متوسط دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.

14. دوورژه، موریس (1386). اصول علم سیاست. ترجمه: ابوالفضل قاضی. تهران: میزان (چاپ چهارم).

15. زاکانی، نظام‌الدین عبید (1374). اخلاق‌ الاشراف. تصحیح و توضیح: علی‌اصغر حلبی. تهران، انتشارات اساطیر.

16. زرین‌کوب، عبدالحسین (1373). نقد ادبی جستجو در اصول و روشها و مباحث انتقادی با بررسی در تاریخ نقد و نقادان. تهران: امیرکبیر.

17. سبحانی، جعفر (1402). معالم النبوة فی القرآن الکریم. اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین.

18. سریع القلم، محمود (1390). عقلانیت و توسعه‌یافتگی ایران. تهران: نشر فروزان.

19. شکوری، ابوالفضل (1384). فلسفه‌ی سیاسی ابن‌سینا. تهران: عقل سرخ.

20. طوسی، خواجه‌نصیرالدین (1373). اخلاق ناصری. تصحیح: مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی.

21. عظیمی، فخرالدین (1377). «دموکراسی؛ جامعه مدنی و تمدن امروزی». در: جامعه مدنی و ایران امروز، جمعی از نویسندگان. تهران: انتشارات نقش و نگار.

22. العوضی، احمد (1422). منهج مالک بن أنس فی العمل السیاسی. جامعة ام‌القری، شوال، العدد 23.

23. غزالی، ابو حامد محمد (1368). احیاء علوم الدین. ترجمه‌: مؤید الدین محمد خوارزمی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

24. فارابى، ابونصر (1996). السیاسه المدینه. بیروت: مکتبه الهلال.

25. ــــــــــــ (1361). اندیشه‌های اهل مدینه فاضله. ترجمه: سید جعفر شهیدى. تهران: طهورى.

26. فنایی اشکوری، محمد (1390). درآمدی بر فلسفه‌ی اسلامی. تهران: سمت.

27. فوکو، میشل (1378). نقد چیست؟ ترجمه: محمد سعید حنایی کاشانی. فصلنامه ارغنون، شماره 15.

28. فیض، علیرضا (1382). مبادی فقه و اصول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران (چاپ پانزدهم).

29. کندی، ابواسحاق (1398 ق). رسائل الکندی الفلسفیه. تحقیق: محمد عبدالهادی ابوریده. قاهره: دارالفکر العربی.

30. گرجی، ابوالقاسم (1382). تاریخ فقه و فقها. چاپ پنجم: تهران، سمت.

31. گیب، همیلتون (1367). اسلام؛ بررسی تاریخی. ترجمه: منوچهر امیری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

32. لاهوری، اقبال (1356). احیای فکر دینی در اسلام. ترجمه: احمد آرام. تهران: کانون نشر و پژوهش‌های اسلامی.

33. محمدزاده، رضا و عبادی، احمد (1392). «نقش خواجه نصیر طوسی در تعامل پارادایم‌های سه‌گانه فلسفه اسلامی». مجله متافیزیک، بهار و تابستان شماره 15.

34. مدرسی طباطبایی، حسین (1368). مقدمه‌ای بر فقه شیعه. ترجمه: محمد آصف فکرت. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.

35. مرحبا، محمد‌ عبدالرحمن‌ (۱۴۲۸ق).‌ من الفلسفة الیونانیة الی الفلسفة الاسلامیه. بیروت: عویدات للنشر و الطباعة.

36. مسکویه رازی، ابوعلی (1357). کیمیای سعادت (ترجمه‌ی تهذیب‌الاخلاق). ترجمه‌: میرزا ابوطالب زنجانی. تهران: نشر قطره.

37. مسکویه، احمدبن­محمد (بی‌تا). تهذیب الأخلاق و تطهیر الأعراق. تحقیق: عماد هلالی. قم: طلیعة‌النور.

38. مطهری، مرتضی (1373). مقالات فلسفی. تهران: انتشارات صدرا.

39. مفید، محمد بن نعمان (1372). اوائل‌ المقالات‌ فی‌ المذاهب و المختارات. به اهتمام: مهدی محقق. تهران: مؤسسه‌ی‌ مطالعات‌ اسلامی؛ دانشگاه تهران- مک گیل.

40. مک لین، ایان (1381). فرهنگ علوم سیاسی آکسفورد. ترجمه: حمید احمدی. تهران: نشر میزان.

41. ملکیان، مصطفی (1389). حدیث آرزومندی. تهران: نشر نگاه معاصر.

42. نائینی، محمدحسین (1378). تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله. با توضیحات: محمود طالقانی. تهران: شرکت سهامی انتشار (چاپ نهم).

43. نصر، سیدحسین (1383). سنت عقلانی اسلامی در ایران. ترجمه‌: سعید دهقانی. تهران: قصیده‌سرا.

44. نقیب‌زاده، میر عبدالحسین (1364). فلسفه کانت بیداری از خواب دگماتیزم. تهران: انتشارات آگاه.

45. وینست، اندرو (1376). نظریه‌های دولت. ترجمه: حسین بشریه. تهران: نشر نی.

46. Calder, Norman, "Doubt and prerogative: the emergence of an Imami shi'ism theory of ijtihad", Islamica, No. 90, 1989.

47. Cassirer, Ernst, The Philosophy of the Enlightenment, Princeton University Press, 1951.

48. Dewey, John, How we Think, Boston: D.C Heath,1910.

49. Schmitt, Carl, The Concept of the Political, translated by: George Schwab, Chicago: The university of Chicago press, 1996.

50. The shorter Oxford English Dictionary, vol.1.

51. Wodak, Ruth and Meyer, Michael, Methods of Critical Discourse Analysis, London: SAGE Publication, 2001.