راهبردهای سیاسی صادقین(ع) در مواجهه با انحرافات سیاسی و فرهنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

نوشتار حاضر با مطالعه‌ی تاریخی و با رویکرد سیاسی، مشکلات و انحرافات جامعه‌ی اسلامی عصر امام باقر و امام صادق(ع) را بررسی کرده و بر اساس الگوی روشی SWOT جامعه‌ی شیعی را از بعد داخلی (به‌لحاظ قوت‌ها و ضعف‌ها) و خارجی (به‌لحاظ فرصت‌ها و تهدیدها) مورد بحث و فحص قرار داده است. محصول نهایی این پژوهش، شناسایی راهبردهای سیاسی موردنظر درباره‌ی نحوه‌ی مواجهه و برخورد با انحرافات سیاسی و فرهنگی توسط صادقین(ع) است؛ لذا با تلفیق الگوی راهبردی ضعف ـ تهدید، به راهبردهای سیاسی: تقیه، مدارا، تولی و تبری برای شیعیان آن دوره منتهی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Strategies of Sadeqin (the Truthful) in Facing of Political and Cultural Inversions

نویسندگان [English]

  • Seyyed Ebrahim Ma’soumi
  • Mohsen Mohajernia
چکیده [English]

The present paper has analyzed the problems and inversions of the Islamic society at the time of Imam Baqir (A. S.) and imam Sadiq (A. S.) with historical study and with political approach, and with SWOT methodological pattern, has analyzed the Shia society from the internal aspect (considering strengths and weaknesses). The final product of this research is detecting the targeted political strategies regarding the confronting way of Sadeqin with political and cultural inversions. Henceforth, with combining SWOT strategic plan, it leads to political strategies such as: reservation, tolerance, friendship and prevention for the Shia of that time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategy of Sadeqin (A. S.)
  • Political Strategy
  • Political-Cultural Inversions
  • Reservation
  • Tolerance
  • Friendship and Prevention
  1. قرآن کریم.
  2. ابن ابى‏الحدید (1421ق). شرح نهج‏البلاغه. تحقیق: محمدابوالفضل ابراهیم. تهران: انتشارات کتاب آوند دانش.
  3. ابن‌ جوزی، سبط (1418ق). تذکره الخواص. قم: شریف رضی.
  4. ابن خلدون، عبدالرحمن (1375). مقدمه ابن خلدون. ترجمه: محمد پروین گنابادى. تهران: انتشارات علمى و فرهنگى (چاپ نهم).
  5. ابن سعد، محمد بن سعد کاتب (1374). الطبقات الکبری. ترجمه: محمود مهدوی دامغانی. تهران: فرهنگ و اندیشه.
  6. الاشعری القمی، سعد بن عبدالله (1361). المقالات و الفرق. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  7. البرقی، احمد بن محمد بن خالد (1371). المحاسن. قم: دارالکتب الاسلامیه.
  8. البلاذری، احمد بن یحیی (1417ق). جمل من انساب الأشراف. تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلى. بیروت: دارالفکر.
  9. پیرس، جان و ریچارد کنت رابینسون (1380). برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک. مترجم: سهراب خلیلی شورینی. تهران: انتشارات یادواره کتاب (چاپ دوم).
  10. پیشوایی، مهدی (1375). سیره‌ی پیشوایان. قم: انتشارات مؤسسه ‌امام صادق(ع) (چاپ سوم).
  11. جعفریان، رسول (1381). تاریخ ایران اسلامی. تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر (چاپ سوم).
  12. ـــــــــــــ (1381). حیات فکری و سیاسی امامان شیعه (ع). قم: انتشارات انصاریان (چاپ ششم).
  13. حسینی دشتی، سید مصطفی (1376). معارف و معاریف. قم: انتشارات صدر.
  14. الحموی (یاقوت)، ابوعبدالله (۱۹۹۰م). معجم البلدان. بیروت: دار‌الکتب العلمیة.
  15. الخویی، ابوالقاسم (1372). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة. قم: مرکز نشر الثقافه الاسلامیه.
  16. دفتری، فرهاد (1375). تاریخ و عقاید اسماعیلیه. ترجمه: فریدون بدره‌ای. تهران: انتشارات فرزان.
  17. دینوری، ابوحنیفه (1371). اخبار الطوال. ترجمه: محمود مهدی دامغانی. تهران: نشر نی (چاپ چهارم).
  18. الذهبی، شمس‌الدین محمد (1419ق). تذکره الحفاظ. بیروت: دار احیا، التراث العربی.
  19. الزبیدی، محمدحسین (1970م). الحیاة الاجتماعیه و الاقتصادیه فی الکوفه فی القرن الاول الهجری. بغداد: انتشارات جامعة بغداد.
  20. زرین‌کوب، عبدالحسین (1386). تاریخ ایران بعد از اسلام. تهران: انتشارات امیر کبیر (چاپ یازدهم).
  21. السبحانى، جعفر (1410ق). بحوث فى الملل و النحل. قم: لجنة اداره الحوزه العلمیة قم المقدسة (الطبعة الثانیة).
  22. السیوطى، عبدالرحمن بن أبی‌بکر (1409ق). تدریب الراوى فى شرح تقریب النواوى. بیروت: دارالکتب العربى.
  23. الشریف القرشی، باقر (1404ق / 1984م). حیاه الامام الباقر(ع). بیروت: موٌسسة الوفاء (چاپ دوم).
  24. شهرآشوب، محمد بن علی (1397ق). مناقب آل ابی‌طالب. تصحیح: رسولی محلاتی. قم: انتشارات علامه (چاپ چهارم).
  25. الشهرستانی، ابی‌الفتح محمد بن عبدالکریم (1395ق). کتاب الفصل فی الملل و الاهواء و النحل. بیروت: دار المعرفه للطباعه والنشر.
  26. روشندل، جلیل (1370). تحول در مفهوم استراتژی (مجموعه مقالات اولین سمینار بررسی تحول مفاهیم). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه.
  27. طباطبایی، سید محمدحسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه: موسوی همدانی، محمدباقر. قم. دفتر انتشارات اسلامی (چاپ پنجم).
  28. الطبرسی، ابی‌منصور احمد بن علی بن ابیطالب (1416ق). الاحتجاج. قم: دارالاسوه (الطبعة الثانیه).
  29. الطبری؛ محمد بن جریر (1987م). الامم و الملوک (تاریخ الطبری). بیروت: مؤسسه عزالدین.
  30. طقوش، محمد سهیل (1391). دولت امویان. ترجمه: حجت‌الله جودکی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم (چاپ ششم).
  31. العاملی، شیخ حر (1323ق). وسائل‌الشیعه. تهران: چاپ امیر بهادر.
  32. العاملی، جعفر مرتضی (۱۴۰۹ق). دراسات و بحوث فی التاریخ و الاسلام. قم: جماعة المدرسین فی الحوزه العلمیه بقم، موسسه النشر الاسلامی.
  33. العلوی، حسن (۱۳۷۶). شیعه و حکومت در عراق. ترجمه: محمد نبی ابراهیمی. تهران: انتشارات سوره مهر.
  34. عمادزاده، حسین (1362). زندگانی معلم کبیر حضرت امام صادق (ع). تهران: انتشارات گنجینه.
  35. قمی، حسن بن محمد (1361). تاریخ قم. ترجمه: حسن بن علی قمی؛ تحقیق سید جلال‌الدین تهرانی. قم: انتشارات توس.
  36. قمی، شیخ عباس (1379). منتهی‌الآمال. تحقیق: ناصر باقری بیدهندی. قم: انتشارات دلیل.
  37. الکشی، محمد بن عمر (١٣۴٨ق). اختیار معرفة الرجال (المعروف برجال الکشی). تلخیص: محمد بن حسن طوسی؛ مصحح: حسن مصطفوی. مشهد: دانشگاه مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، مرکز تحقیقات و مطالعات.
  38. کلینی، محمد (1362).‏ اصول کافی. ترجمه: محمدباقر کمره‏اى. تهران: اسلامیه (‏چاپ دوم).
  39. مجلسى، محمدباقر بن محمد تقى (1403ق). بحارالأنوار. بیروت: بی‌نا (چاپ دوم).
  40. محرمی، غلام‌حسین (1382). تاریخ تشیع از پیدایش تا پایان غیبت صغری. بی‌جا: انتشارات نصایح.
  41. محمدجعفری، سید حسین (1373). تشیع در مسیر تاریخ. ترجمه: سید محمدتقی آیت اللهی. تهران: دفترنشر فرهنگ اسلامی چاپ (هفتم).
  42. مدیر شانه‌چى، کاظم (1362). علم الحدیث و درایة الحدیث. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیة قم (چاپ سوم).
  43. مسعودی، علی بن حسین (ابوالحسن) (1367). مروج الذهب و معادن الجوهر. ترجمه: ابو القاسم پاینده. تهران: انتشارات علمى و فرهنگى (چاپ سوم).
  44. مشکور، محمدجواد (1368). فرهنگ فرق اسلامی. مشهد: آستان قدس رضوی.
  45. مفید (شیخ مفید)، محمد بن محمد بن نعمان (1376). الارشاد. ترجمه: محمدباقر ساعدی خراسانی. تهران: ناشر اسلامیه (چاپ سوم).
  46. مقدسى، مطهر بن طاهر (1374). آفرینش و تاریخ. ترجمه: محمدرضا شفیعى کدکنى. تهران: انتشارات آگه.
  47. المقریزی، نقی‌الدین ابوالعباس احمد بن علی (1418ق). المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و آلاثار. بیروت: دار الصادر.
  48. الموسوی، عباس علی (1411ق). فی رحاب الصحیفه السجادیه علی بن حسین(ع). بیروت: انتشارات دارالمرتضی.
  49. النعمانى، محمد بن ابراهیم بن جعفر (1403ق). کتاب الغیبة. بیروت: مؤسسة الاعلمى للمطبوعات.
  50. النوری، حسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: مؤسسه آل‌البیت(ع).
  51. واسطی زبیدی، محب‌الدین سید محمد مرتضی (1414ق). تاج‌العروس من جواهر القاموس. محقق و مصحح: علی شیری. بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
  52. یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب (1373). تاریخ یعقوبی. قم: انتشارات شریف رضی.
  53. شریف الرضی، محمد بن حسین (1414ق). نهج‌البلاغة (صبحی صالح). قم: بی‌نا.
  54. طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. مصحح: هاشم رسولی، فضل‎الله یزدی طباطبایی. تهران: ناصر خسرو.
  55. المجلسى، محمدباقر (1404ق).‏ مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول. محقق و مصحح: هاشم رسولى محلاتى. تهران: دارالکتب الإسلامیة (چاپ دوم).

دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغتنامه. تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.