تروریسم و عملیات استشهادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

برخی محققین، دو مفهوم «تروریسم» و «عملیات استشهادی» را با یک‌دیگر مرتبط دانسته و عملیات استشهادی را نیز نوعی تروریسم تلقی می‌کنند؛ لذا این پرسش مطرح می‌شود که «چه نسبتی بین تروریسم و عملیات استشهادی وجود دارد؟» این مقاله برآن است با روش توصیفی–تحلیلی، در پاسخ به پرسش فوق مفهوم، شاخص‌ها و زمینه‌های ساختاری تروریسم و عملیات استشهادی را توضیح دهد و تمایز عملیات استشهادی با تروریسم را تبیین نماید. در اغلب موارد تروریست‌ها افراد بی‌گناه را مورد هدف قرار می‌دهند تا پیام خود را به حریف خود و افکار عمومی برسانند. کسانی که در عملیات تروریستی کشته می‌شوند جرمی مرتکب نشده‌اند و ناخواسته مورد هجوم قرار گرفته‌اند؛ لذا عملیات تروریستی یک حمله تجاوزکارانه است و با قوانین الهی و بشری سازگار نیست. هر عملیاتی که تحت چنین شرایطی صورت بگیرد، حتی اگر به نام دین هم باشد، تروریسم به‌حساب می‌آید. این درحالی است که عملیات استشهادی به‌دلیل برخورداری از شاخص‌های دینی و اخلاقی، فاقد هرگونه وجه اشتراک اساسی با تروریسم است و عمل تروریستی محسوب نمی‌شود، بلکه یک عمل دفاعی و دینی است بر متون اسلامی تکیه دارد و شئونات انسانی و اخلاقی در آن رعایت می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Terrorism and Istishhadi (Martyrdom) Operation

نویسندگان [English]

  • Mansoor Mir-Ahmadi
  • Ali-Akbar Valadbeigi
چکیده [English]

Some researchers have considered the two notions of “Terrorism” and “Istishhadi (Martyrdom) operations as equal and considered Istishhadi operation a type of Terrorism; hence, the question rises “what is the relationship between Terrorism and Istishhadi operations?”. This paper tries to explain the indices and structural bases of Terrorism and Istishhadi operations and differentiate Terrorism and Istishhadi operation with reference to the above questions and by using descriptive-analytical method. In most cases, terrorists target innocent individuals to send their message to their opponent and the public opinion. Those who die in terrorist attacks didn’t do any crime and were invaded unintentionally. So, Terrorist attack is an aggressive attack and is not compatible with divine and humane laws. Any operation which is done under such situations, even under the name of “religion”, is considered Terrorism. Whereas, due to religious and ethical indices, Istishhadi operation lacks any similarity with Terrorism and is not considered a terrorist attack, but a defensive and religious action which emphasizes Islamic texts and the one in which Islamic and ethical dignities are observed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Terrorism
  • Istishhadi Operation
  1. قرآن.
  2. بی‌نـا (1389) پایان سرخ قصیر. سایت تبیـان (http://tebyan.net)؛ دیده‌شده در تاریخ:
    3/3/ 89.
  3. ابوالحمد، عبدالحمید (1365) مبانی سیاست: جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: توس.
  4. اردبیلی، محمد علی (1381) مفهوم تروریسم، در: «تروریسم و دفاع مشروع از منظر اسلام و حقوق بین­الملل (مجموعه‌ی مقالات و سخنرانی‌ها، همایش پنجم و ششم دیماه 1380) تهران: روزنامه رسمی دانشکده علوم قضایی، 1381، ص119.
  5. اسپوزیتو، جان. ال (1382) انقلاب ایران: بازتاب جهانی آن؛ ترجمه‌ی محسن مدیر شانه‌چی. تهران: باز.
  6. اسلامی ندوشن، محمدعلی (1357) ذکر مناقب حقوق بشر در جهان سوم. تهران: توس.
  7. افضلی، رسول (1385) پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 75، ص 164.
  8. الهامی، علی (1385) مشروعیت، ماهنامه آموزشی اطلاع‌رسانی معارف، شماره 36، خرداد و تیر 1385، ص 19.
  9. بشیریه، حسین (1380) آموزش دانش سیاسی. تهران: مؤسسه نگاه معاصر.

10. پترسون، دیوید؛ هرمان، ادوارد.اس (1388) مؤلفه‌های نظم نوین جهان امپریالیستی. باشگاه اندیشه (http:// www. bashgah.net/pages-34724.html)؛ دیده‌شده در تاریخ: 17/5/88.

11. پورحسن، ناصر (1381) مجله‌ی حضور، شماره 40، سایت حوزه (Howzah.net).

12. خمامی‌زاده، فرهاد (1382) مبارزه با پول‌شویی در بانک‌ها و موسسات مالی: نگاهی به قانون
ضد تروریسم ایالات متحده امریکا، مجله حقوقی دفتر خدمات حقوق بین‌الملل، شماره 29،
صص 6-5.

13. دهخدا، علی‌اکبر (بی‌تا) لغت‌نامه دهخدا، ج نهم. بی‌جا: چاپ ادیب.

14. دیلیپاک، عبدالرحمن (1368) تروریسم؛ ترجمه‌ی معاونت فرهنگی. بی‌جا: سازمان تبلیغات اسلامی.

15. زیباکلام، سارا (1389) ققنوس‌های زیتون: گفتگو با نویسنده‌ی اولین کتاب
 تحقیقی و مستند درباره عملیات استشهادی حزب‌الله؛ همشهری آنلاین (http://www.hamshahrionlin.ir/hamnews/1385/8505/world/ketabw.htm#S2097)، دیده‌شده در تاریخ: 13/3/1389.

16. سریع‌القلم، محمود (1382) عقلانیت و آینده توسعه‌یافتگی ایران. تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.

17. ــــــــــــــ (1386) فضای خصوصی، منحنی جی و توسعه‌یافتگی، فصلنامه سیاسی اجتماعی، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی دانشگاه شهید بهشتی، شماره 9، 1386.

18. شیخ احمد، مهدی بخشی (1385) بررسی علل و عوامل اندیشه‌ای و عینی شکل‌گیری القاعده؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده‌ی حقوق علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.

19. طلوعی، محمود (1377) فرهنگ جامع سیاسی. تهران: علمی، چاپ دوم.

20. عبدالله‌خانی، علی (1386) تروریسم‌شناسی. تهران: ابرار معاصر.

21. علیزاده، حسن (1377) فرهنگ خاص علوم سیاسی. تهران: روزنه.

22. عمید زنجانی، عباسعلی (1385) اصول و مقررات حاکم بر مخاصمات مسلحانه (جهاد). تهران: سپهر.

23. فکوهی، ناصر (1384) در هزارتوهای نظم جهانی. تهران: نشر نی.

24. فلمینگ، پیتر؛ استول، مایکل (1382) سایبر تروریسم: پندارها و واقعیت؛ ترجمه‌ی اسماعیل بقایی هامانه، عباس باقرپور اردکانی؛ در «تروریسم تاریخ، جامعه‌شناسی، گفتمان، حقوق» نویسندگان: جیمز دردریان و دیگران؛ گردآوری علی‌رضا طیب؛ مترجمان وحید بزرگی و دیگران. تهران:
نشر نی.

25. قرائتی، محسن (1379) تفسیر نور، ج2، 8 و 10. قم: انتشارات در راه حق.

26. کلینی، محمد بن یعقوب (بی‌تا) الکافی، ج5، باب فضل‌الشهاده، حدیث2.

27. کواکبی، سید عبدالرحمان (1378) طبایع الاستبداد؛ ترجمه‌ی: عبدالحسین میرزا قاجار. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.

28. گلدتورپ، جی. ای (1370) جامعه‌شناسی کشورهای جهان سوم: نابرابری توسعه؛ ترجمه‌ی جواد طهوریان. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.

29. لافت، گول (1389) نگاه یک استراتژیک به علل استقبال مردم فلسطین از عملیات شهادت‌طلبانه؛ مترجم: نگاره حسینیان؛ سایت باشگاه اندیشه (www.bashgah.net) دیده‌شده در تاریخ: 5/3/89

30. لیمن، مایکل؛ پاتر، گری (بی‌تا) ترورسیم به‌عنوان جرمی سازمان‌یافته؛ ترجمه‌ی دکتر سید قاسم زمانی و علی‌رضا طیب؛ در «تروریسم تاریخ ، جامعه‌شناسی، گفتمان، حقوق».

31. مصباحی (1381) امام خمینی و فلسطین، حضور، شماره 40.

32. مصطفایی، عبدالمحمّد (1387) وفاق اجتماعی: آسیب‌شناسی و راهبردهای گسترش آن. تهران: آوای نور.

33. مطهری، مرتضی (1368) حماسه حسینی (مجموعه آثار) ج17. قم: صدرا.

34. مکارم شیرازی، ناصر (بی‌تا) تفسیر نمونه، ج4، 8، 9 و 11.

35. موثقی، سید احمد (1374) جنبش‌های اسلامی معاصر. تهران: سمت.

36. موسوی خمینی، سید روح‌الله (1379) رساله توضیح‌المسائل. قم: نجات.

37. مؤمنی، محسن (1389) کرانه‌های امید و حزب‌الله می‌آید؛ سایت تبیان (http://tebyan.net) دیده‌شده در تاریخ: 1389/3/3.

38. نجفی، احمد (1389) از عملیات شهادت‌طلبی شیعه تا عملیات انتحاری «القاعده». سایت درگاه پاسخ‌گویی به مسائل دینی (http:// www.porjoo.com/fa/node/734230) دیده‌شده در تاریخ: 14/2/1389 .

39. نجفی، محمدحسن (بی‌تا) جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج21.

40. نصری، قدیر (1388) حادثه 11 سپتامبر: نظریه‌ها و تفاسیر؛ نشریه مطالعات راهبردی، شماره 18 و 17.

41. نقیب‌زاده، احمد (1379) درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: سمت.

42. ورعی، سیدجواد (1389) مبانی فقهی عملیات شهادت­طلبانه، نشریه حکومت اسلامی،
شماره 27.

43. هافمن، پل (1385) حقوق بشر و ترورسیم، ترجمه‌ی: علی‌رضا ابراهیم­گل، مجله‌ی حقوقی، شماره‌ی 34، صص 133-131.

44. هانتینگتون، ساموئل (1378) برخورد تمدن‌ها و بازسازی نظم جهانی؛ ترجمه‌ی محمدعلی حمید رفیعی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

45. Bashir, Hassan (2003) Terrorism  Definition. Roots and solutions. published by: Book Extra, Great- Britain. p.54.